Genelde tüm dünyada sağlıklı nüfus istatistiklerinin bulunmadığı 19. asrın ilk yarısındaki Çeçen nüfusu tahminlerde 100.000 civarlarında gösterilmektedir.
Çeçen nüfusu;
Yaşurka’ya göre 19. asrın ilk yarısında 100 bin kişiden biraz fazla, (Yaşurka, s. 21-32)
Taşbaş’a göre 19. asrın ortasında yaklaşık olarak 117.000 civarında,
Habiçoğlu’nun alıntı yaptığı çeşitli kaynaklara göre 1859’da 60.000 erkek, 1861’de (herhalde diğer gruplar dahil olarak) 198.000, 1877’de 115.000, 1885’de 150.000, (Habiçoğlu, s. 38)
idi ve Kutlu’ya göre de 1830’lu yıllarda tahminen 130.000 idi ve 1840-1852 yılları arasında yarısı öldürülmüştü, 1865 göçünden önce ise 81.360 idi ve 23.057 kişinin göçmesinden sonra 58.303’e düşmüştü, (Kutlu-Direniş, s. 270, 335)
Yaşurka’ya göre 19. asrın ilk yarısında 100 bin kişiden biraz fazla idi ve çok kavimli bir nüfus yapısı vardı, (Yaşurka, s. 21-32)
Taşbaş’a göre 19. asrın ortasında yaklaşık olarak 117.000 civarında,
Durmaz’a göre Çeçenler, İnguşlar ve Batlardan oluşan Veynahlar (940 bin),
Luxembourg’a göre “dört yüz bin”, (Luxembourg, s. 227, 228)
idi.
Habiçoğlu çeşitli kaynaklarda Çeçen nüfusunun 1859’da 60.000 erkek, 1861’de (herhalde diğer gruplar dahil olarak) 198.000, 1877’de 115.000, 1885’de 150.000, 1897’de Çeçen-İnguşlar olarak 473.906, 1939’da Çeçenler 408.000, İnguşlar 92.000, Kistler 2.000 olarak yer aldığını belirtmektedir. (Habiçoğlu, s. 38)
Yarım “milyonluk Dağıstan halkı, dört yüz bin kişilik Çeçenler ve altı ya da yedi yüz bin kişilik Çerkesler.” (Luxembourg, s. 227, 228)
Çerkeslerin Bağımsızlık Bildirgesi/ Kafkaslılar Ruslarla barış içinde değiller, hiç bir yerden yardım ve cesaretlendirme almadılar, Bab-ı Ali'ye, İran'a ve Mehmet Ali'ye yardım için başvurdular, ama sonuç alamadılar, Çerkes elçileri Rus baskısının dayanılmazlığını anlatmakla yükümlü bulunyorlar, şu an 100 bin Moskof bizimle savaş halinde bulunuyor, "Dört milyon nüfusa sahibiz, ama maalesef bir çok kabilelere bölünmüş bulunuyoruz", Rusya bize boyun eğdirmeyi başarırsa bunu dünya ile ilişkimizi keserek yapacaktır, "Fakat biz, bağımsız bir ülkeyiz". (Luxembourg, s. 279, 280)
“Savaşın başlangıcında Kafkaslardaki toplam nüfus, 4 milyon civarında olarak verilebilir.” Bunun 125.000 kadarını oluşturan Avarların dilleri Hunzah ve Antzuk diyalektlerine ayrılmakta ve kenilerine Marulal (Dağlılar) ve dillerine de “Marul Mats (Dağlı dili)” demektedirler. (Baddeley, s. 25)
"Tarihin ta başlangıcından beri Dağlıları bu güzel ülkenin sahibi kılan, burayı Rusların değil, onların yurdu yapan işte bu tinsel kültürdür./ Adığeler (Kabardey, Çerkes, Abkhaz) Kafkasya savaşlarının başlarında ülkenin en kalabalık uluslarından idiler. Onlar 600.000 den artık bir nüfusa sahip idiler." "Sadece Türkiye'ye 5.00.000'den fazla Dağlı göç etti." (Aytek Kundukh, s. 84, 85)
Savaş sırasındaki Dağlı "nüfusları 4.000.000 dan aşağı değildi. Sadece Dağıstan'ın nüfusu 500.000 idi." 1920'lerde nüfus Çeçenistan 245.000, İnguşya 152.000'dü. (Kaflı, s. 42)
"Çeçenlere gelince bunlar Hazar Türkleri soyundan Cacen kabilesidir... Bunların milli isimleri Miçegi veya Kist'dir./ Lezgi ve Avarların miktarı 1.300.000, Çeçenlerin 750.000 dir. Sayıları 110.000 tahmin olunan İnguşlar da Çeçenlerle aynı soydan gelmişlerdir... Yedinci asırda yapılmış olan Moiz Khoren'in coğrafyasında Çeçenlerle İnguşlar bir kavim olarak anılmaktadır." (Kaflı, s. 52)
1820’ler civarındaki bir çalışmaya göre, “Ünlü Doğubilimci, kaşif ve Kafkas dilleri uzmanı Klaproth’a… göre Kafkas berzahının nüfusu… 2.375.487 kişidir./ Çerkesler 51.130 aile/…/ Osetler 33.915 aile/ Mitscehi 35.850 aile/ Lezgiler 138.700 aile/…/ Toplam 527.887 aile”. (Marigny, s. 13, 14, 189)
Çerkes nüfusunu Ponsonby 1834 yılında 4-6 milyon arasında tahmin etmiş, 1864-65 göçünden önce ise kaynaklar üç milyon olarak göstermiştir. (Hızal, s. 23, 24)
Halkların hane sayısı: "MIŞIKLAR (ÇEÇENLER) 35.850", "TOPLAM 527.887", "iki ev başına dokuz kişi... Kafkasya'nın toplam nüfusu 2. 375. 487 olarak hesaplanmıştır." (Bell, s. 504, 505) Mışıklar: 35.850x2=322.650:2=161.325
1837-1839 dönemindeki Çeçen nüfusu, “Mışıklar (Çeçenler): 35.850” hane ve, x2=322.650:2=161.325’dir. (Bell, s. 504, 505)
1837-1839 döneminde güneyi dahil tüm Kafkasya halklarının hane sayısı ve nüfusu: "MIŞIKLAR (ÇEÇENLER) 35.850", "TOPLAM 527.887", "iki ev başına dokuz kişi... Kafkasya'nın toplam nüfusu 2. 375. 487 olarak hesaplanmıştır." (Bell, s. 504, 505)
"1840 da Kuzey Kafkasya'nın Nüfusu:/ 1- Doğu Kafkasya (Dağıstan ve Çeçenistan) 2.000.000/ 2- Orta Kafkasya (Osetya) 500.000/ 3- Batı Kafkasya (Adige, Karaçay, Abhaz) 2.500.000", bunlardan "1.500.000 nüfus vatan dışına tehcir edilmiş ve bu suretle Kuzey Kafkasya'da 3.500.000 Dağlı kalmış oldu." (Hızal, s. 52)
Kafkasya’nın nüfusu 1850-1860 yılları arasında 3-3,2 milyon iken 1897’deki nüfus sayımında 1.666 milyona kadar dümüştür. (Pul)
“Şamil’in devletinde tüm nüfus sayısı 1 milyondan azken, Rusya’da 126 milyon Rus yaşıyordu”. (Yaşurka, s. 148-151)
“19. asrın ilk yarısında 100 bin kişiden biraz fazla nüfusu olan Çeçenistan'ın çok kavimli nüfusu" (Yaşurka, s. 21-32)
Kuzey ve Orta Dağıstan'ın yaklaşık 500 bin nüfusa sahip 50 bin kilometrekarelik kısmında Çarlığın onları istila etmesinden önce en az 45 sözde bağımsız toplum bulunurken, bunların 27'si Orta Dağıstan'da idi. (Yaşurka, s. 39, 40)
“19. asrın ilk yarısında 100 bin kişiden biraz fazla nüfusu olan Çeçenistan'ın çok kavimli nüfusu” ailevi ilişkilerle sıkı bağlantı içindeydi. Şamil 1840-1859 döneminde "çok renkli tabloya sahip olan Dağıstan ve Çeçenistan'ın önemli bölümünü fethetti... iktidarı çevresinde 900 kilometreyi kapsıyordu", çeşitli bölgelere ilaveten "Dağlık İçkeriya (yani İçkerler, Shubuzovlar, Rişni, Ceni-Butri, Galgaylar ve düzlüklerde Miçikliler) ve Mçik'ten Argun'a kadar, Goytı'dan Nazran kentine kadar, yani dağların yamaçları boyunca uzanan tüm ormanlık vadi, genel nüfus toplamı 1 milyon kişi olmak üzere (onlardan 100 bin kişi kadar Çeçenistan) Şamil'in devleti içinde idi. Şamil bu değişik 'bağımsız toplumları' birleştirebildi, ortak askeri-siyasi bir sistem oluşturdu.” (Yaşurka, s. 21-32, 118-127)
"Rusların ilerlemeye başladıkları sıralarda Çerkeslerin nüfusu yedi yüz bin kadar olmalıydı. Hududa yakın yerlerde... hemen hemen tümü, geçimlerini baskınlardan sağlıyordu.../... Çerkes akınları artmaya başladı." (Luxembourg, s. 84, 85)
(Baskın ve akın deniyor, oysa fetih için gelerek yaşam alanlarına el koyup bu bölgelerde başkalarını iskan eden ve o bölgeleri asıl sahiplerinin kullamasını engelleyen Ruslar değil mi?)
"Engebeli Orta Kafkasya'da yaşayan kabilelerin, Rusların korkusu yüzünden onlara sadık kalmalarından dolayı, Çerkeslerden kopuk kalan Dağıstanlıların... fazla bir başarı şansına sahip olmadığı görülmektedir. Uzak görüşlü herhangi bir Lezgi liderinin ilk yapması gereken şey, yarım milyonluk Dağıstan halkı, dört yüz bin kişilik Çeçenler ve altı ya da yedi yüz bin kişilik Çerkesler arasında bir ittifakın yapılmasını sağlamak için çalışmaktı.../... Şamil'in de ilk hedefi... birleşmekti... Bununla birlikte Şamil'in, Rusların kuvvetini tam olarak anlamadığı ve böyle bir politika için gerektiği kadar çaba göstermediği görülmektedir... Çeçenlerin sadık kalmalarını sağlayamamak ise dava için tam bir ölüm demekti... bu küçük ülkede, bu kadar farklı kabilenin, bu kadar farklı diller konuşması ve nüfusun dörtte birini oluşturan Avarların Ruslarla ittifak halinde olduğu gerçeği karşısında... Dargo seferinin Ruslar açısından hezimetle bitmesi, bu teşebbüsü kolaylaştırdı... bu olaydan sonra Şamil, Dağıstan ve Çeçenya'nın tek hakimi oldu", 1846'da "Çerkeslerle birleşmek" için hazırdı. (Luxembourg, s. 227, 228)
Tarihin haklı olarak "kahraman" diye nitelediği ve o zaman yalnızca 40.000 nüfuslu olan Küçük Çeçenistan, savaş boyunca aşırı derecede zarar görmüştür. (Aytek Kundukh, s. 63-65)
"Andi vilayeti... bir kısmı da Çeçence konuşur." Dağıstan'ın "1888 yılı... sayım sonuçlarında kadın ve erkek nüfusu 592.533'ü göstermektedir... umumi olarak Kafkasya'nın nüfusu 7.307.819'dir." (Al Kadari, s. 15)
“(Kuzey Kafkasya'da en kalabalık topluluk: 1897'de 226.500).” (Forsyth, s. 200, 316, 783, 784)
Tasvir-i Efkar'daki 14 Mayıs 1918 tarihli yayına göre Terek nüfusu 1.246.700 imiş. (Hızal, s. 63, 64)
"1926'da Çeçenistan'da, toplam 400.000 müslüman halka karşılık, çoğunluğu Kadiri olmak üzere 60.000 tarikat mensubu mevcuttu." (Bennigsen, s. 107-111)
"Karataeva'ya göre 1926 başında... 60.000'i Çeçen, 10.000'i de İnguş olmak üzere hala 70.000 mürid bulunmaktaydı... tarikat mensupları Çeçen halkının %19'unu (318.500), İnguş halkının %13'ünü (74.100), Kabard halkının da %0.2'sini oluşturmaktaydılar." "Kasimov ise 1925'te 18 yaşından daha büyük olan Çeçenlerin %70 ile 80, İnguşlar'ın da %30 ile 35'inin bir mürid topluluğunun üyesi olduğunu söylemektedir." (Bennigsen, s. 156)
"Çeçen-İnguş... müridlerin toplam sayısı 84.000 olup". (Bennigsen, s. 160)
Bölgede, 1939’da 407.700 Çeçen ve 92.000 İnguş vardır. (Alpaslan, s. 208, 209)
1944. Bu tarihte sürülen Çeçen-İnguş sayısı 800.000. (Hızal, s. 112-116, 123-126)
"1970 nüfus sayımına göre kırsal kesimde yaşayanlar, Çeçen nüfusunun %82'sini (508.898 nüfusun 411.093'ü kırsal kesime mensuptu), İnguş nüfusunun da %69'unu (113.675 toplam nüfusun 79.073'ü kırsal kesimde yaşamaktaydı) teşkil etmekteydi." (Bennigsen, s. 161)
"Pek çok genç... inandığı için değil, sadece ailevi bir gelenek olduğu için bir "vird"in üyesi olduğunu söylemektedir." (Bennigsen, s. 162)
SSCB'de 1979 nüfusu: "Çeçenler 756.000" "İnguşlar 186.000". (Bennigsen, s. 28-31)
1979'da nüfus: "Çeçen : 611.000/ İnguş : 135.000) (Bennigsen, s. 159)
"Müslümanlarının sayısı 1979'da 768.000'e yükselen ve Devrim'den önce 900 civarında caminin bulunduğu Çeçen-İnguş Ö.C.'de, 1978'de sadece 2 cami vardı. Bunlara 1980'de beş tane daha ilave edilmiştir". (Bennigsen, s. 37)
"Çeçen-İnguş... müridlerin toplam sayısı 84.000 olup". (Bennigsen, s. 160)
"Sovyet otoritelerinin İslam'ı yok etmek için gösterdikleri çabalar, öyle görünüyor ki başarıya ulaşmıştır." (Bennigsen, s. 89-97)
*
Göçen Kafkasyalı sayısı 600.000’i aşmıştır. (Kutlu-Direniş, s. 331, 332)
“19. yüzyılda Anadolu’ya gelen göçmenlerin sayısı da İstanbul Bölgesi 110 bin, Selanik Vilayeti 130 bin, Kosova Vilayeti 95 bin, Gümülcine ve Manastır 40 bin, Tekfurdağ/Tekirdağ 10 bin, Yanya Vilayeti 10 bin, Aydın Vilayeti 44.181, Hüdavendigar/Bursa Vilayeti 68.513, Adana Vilayeti 16.351, Suriye Vilayeti 34.436, Halep Vilayeti 15.586, Kastamonu Vilayeti 25 bin, Samsun ve Trabzon Vilayeti 15 bin, Amasya ve Sivas Vilayeti 15 bin, Ankara Vilayeti 15 bin, Konya Vilayeti 15 bin, Diyarbakır Vilayeti 5 bin ve diğer vilayet ve kazalar 25 bin olmak üzere toplamda 694.067 kişi olarak belirtilmiştir.” (Aydın/Kaya-Tarih)
Türkiye’deki Kafkasyalılar ile ilgili çeşitli çalışmalar 1-2 milyon arasında değişen çeşitli rakamlara ulaşmaktadır. Türkiye’nin nüfus ve etnik yapısı ile ilgili 2007 rakamlarına göre, Çerkesler; 300.000 (% 0,41), Lazlar; 200.000 (% 0,27), diğerleri; 300.000 (% 0,41)şeklinde yer almaktadır 8.Çerkesler grubuna Çeçenler ve diğer alt Kafkas grupları dâhildir.Diğerleri grubuna ise 60.000 Ermeni, 25.000 Yahudi, 1.800 Rum dâhildir. (Sait Yılmaz)
*
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder