Rus Çeçen İlişkileri Bağlamında Çatışma ve İşbirliği Dinamikleri

İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı Yüksek Lisan Tezi

Beyza Gülin Güney, Birinci Baskı: Eylül 2017, Cinius Yayınları, İstanbul


Çeçen konusuna bir ölçüde vakıf biri olarak okuduğumda, kitabın, benim için yabancı olan, birçok ayrıntılı bilgi içerdiğini gördüm.
Ve, kitap, bence;
-Gerçekleri tespit edip bunlara dayanarak,
-Doğru bir analiz yapmaya çalışan,
-Tamamıyla iyi niyetli,
-Emek ürünü,
bir çalışma.
*
Ancak, doğruların yanında birçok yanlışı da içeriyor!
Bu da, benim için yeni olmakla beraber doğru olması muhtemel birçok bilginin doğruluğunu da, en azından benim için, kuşkulu hale getiriyor!
*
Sanırım;
-Bu durum, konuya tamamen yabancı olan yazarın, okumaya dayalı öğrenmeleri sonrasında, muhtemelen, edindiği bilgileri tam olarak sindirememiş olması nedeniyle, bir ölçüde, konuları ve kavramları, ve, özellikle de tarihleri, karıştırmış olmasından kaynaklanmış, ve,
-Kitap, büyük ölçüde, konu açısından "cahil cesaretiyle" yazılmış,
denebilir!
*
-Doğru ile yanlış iç içe, ve,
-Birbiriyle çelişen ifadeler de var!
*
Sonuçta, neresi doğru, neresi eğri, seçilemez olmuş, ele alınan konu, aydınlatılmaktan çok, daha karanlık bir hale getirilmiş!
Neresini düzeltmeli, denebilecek cinsten...
Böyle bir kitap nasıl yazılabilmiş?
Üniversitede nasıl kabul edilebilmiş?
*
Böyle yazılacağına yazılmasa daha iyi olmaz mıydı?
Nafile bir çaba sayılmaz mı?
*
Kitaptan bazı notlar:
-"Çeçenistan üzerine Türkiye'de yapılan çalışmalar yok denecek kadar azdı.../... ciddi kaynak sıkıntısı çektim" v
-""Rus Ordusu... Çeçenistan topraklarına 1994 yılından 1999 yılına kadar askeri müdahalelerde bulunmuştur. Bu çalışmada da... Kuzey Kafkas coğrafyasındaki etnik sorunların ve çatışmaların zamanla bu bölgeyi içinden çıkılamaz bir hale getirmekte olduğu... görülmektedir... bölgesel ve küresel aktörlerin çatışmaları tırmandıran politikalarıyla sürece dahil olmaları..." 1
-"Çeçenlerin... Çeçen kimliğini karşıt bir kimlik üzerinden tanımladıkları ve dahası kimliklerini 1944 yılında Ruslar tarafından topraklarından sürülen Çeçenler olarak ifade ettikleri görülmektedir" 4
-"Çeçen milliyetçilik anlayışı Batılıların milliyetçilik anlayışındaki "ulus bilinci" olarak algılanmamalıdır... kabilelerin büyük grup kimliğini kapsayan etnik kimlikleri bulunmaktadır. Her soy birçok kabileden oluşmaktadır. Her bir kabile üyesi ortak bir atadan geldiklerini iddia etmekte ve her bir kabile de kendi mahkemesine sahip, saygı duyulan bir büyük tarafından yönetilmektedir... Demokratik toplumlardaki gibi kabilelerin her biri meclis önünde kendini ifade etme hakkına sahiptir... Bir Çeçen kendisini önce Kafkasyalı, dağlı ve belirli bir soyun üyesi, sonra bir kabile üyesi, daha da ötesinde kendi öz kimliğini düşünerek tanımlamaktadır... Çeçenler uzun yıllar "askeri demokrasi"yle yönetilmişlerdir.../... çeşitli arkeolojik bulgular... Çeçenlerin Argun Nehri'ni çevreleyen bölgede yaklaşık 8000 yıl boyunca yaşadıklarını ortaya koymaktadır. Çeçenler 15. yüzyıla kadar yarı göçmen topluluklardı, dağlık alanlarda ikamet ediyorlardı, nüfusun büyük çoğunluğu mağaralarda yaşıyordu" 5, 6
-"Kafkas sıradağları... birbiriyle ilişkili bölgeler arasında da direkt ulaşım imkanı vermemektedir... Bu durum Çeçenistan üzerinden yapılacak ulaşımları cazip hale getirmekte ve bölgeye hakim olmak için çıkacak çatışmaları kaçınılmaz kılmaktadır" 7
-"Tarihsel süreç içerisinde Kuzey Kafkaslar hanlıklara, prensliklere bölünmüş" 8
-"Tüm Çeçen kabileler arasında "nokhchakka" adı verilen örf ve adetler ve benzer davranış biçimleri görülmektedir" 9
-"... Çeçen kimliğine yön veren bu sosyal yapı sayesinde 18. ve 19. yüzyıl'daki Rus sömürgecilerin planları 20. yüzyıla kadar ertelenmiştir" 10
-"... araştırmaların çoğunda Çeçenlerin esasen 18. yüzyılda Çeçenistan topraklarına yapılan ilk Rus müdahalesi zamanlarında İslamiyet ile ilgilenmeye başladıkları ve Çeçenlerin çoğunun da o zamanlar bölgede "Sözde Müslümanlar" olarak anılmaya başladıkları ortaya çıkmaktadır... izole yaşam Çeçenlerin benimsedikleri dinin gerekliliklerini de tam ve bilinçli olarak yerine getirmelerine engel olduğundan Çeçenlerin "sözde Müslümanlar" olarak anılmaya başlamalarına neden olmuştur./.../... Sovyet yönetimi yıllarındaki din eğitiminin eksikliğinden dolayı, Çeçenler İslam'ın ılımlı bir biçimini benimsemeye başlamışlardır... Çeçenlerin benliklerini ve ulusal kimliklerini İslamiyet ve Ruslarla olan çatışmaları üzerinden tanımladıkları söylenebilir./... Çeçen toplumuna yerleşen sufi tarikatlar da sosyal çatışmaların kaynağı olarak gösterilmektedir... Şeyh Mansur ayaklanması... 1840'lı yıllarda Avarlı Şamil'in isyanı gibi olaylar örnek verilebilir./ Sünni İslam, 7. yüzyıl ile 17. yüzyıl arasında Kafkaslara yavaş yavaş nüfuz etmiştir. 8. yüzyılda Araplar yoğun bir şekilde Kafkas halklarını İslamiyete döndürmeye çalışmışlardır. Ancak o dönem Türkler tarafından ilerlemeleri kontrol altına alınan Çeçenler dağlara geri dönmek zorunda kalmışlar ve Dağıstan dağlarında bu dini yaymaya başlamışlardır... 11. yüzyılda Dağıstan'da büyük ölçüde Sufizm hakimdi. Daha sonra Doğu Anadolu'dan ve Orta Asya'dan yayılan Nakşibendi tarikatı Kuzey Kafkasya'yı ve Dağıstan'ı etkilemeye başladı... Rivayetlere göre, Çeçenler Arapların ilk Kafkas işgallerinden itibaren İslamiyeti benimsemeye başlamışlardı. Ancak çoğu tarihsel mekanlar incelendiğinde, esasen 16. yüzyılda ovalarda yaşayan Çeçen kabilelerin Kumuk misyonerlerin yardımıyla İslamiyeti benimsedikleri öğrenilmektedir.../.../... Nakşibendi Şeyhi Mansur Uşurma... 1824-1859 yılları arasında Şeyh Şamil Dağıstanlı, İnguş ve Çeçenlerden oluşan İslam Devleti'ni kurmuştur... Bu bölgeye Pers, Osmanlı İmparatorluğu ve Kırım Hanlıkları'nın kısa süreli hakimiyetleri olmuş bu hakimiyetler sonucunda pagan inançlar benimsemiş kabileler arasında İslamiyetin Sünni kolu yayılmaya başlamıştır. Ancak 18. yüzyılda bölgedeki Türk etkisi kırılmıştır. 1864 yılına gelindiğinde bölge Ruslar tarafından hakimiyet altına alınmaya başlamıştır. O zamana kadar da Ruslara karşı organize bir şekilde savaşan Çeçen ayrılıkçıların direnişi önemli ölçüde bastırılmıştı./ Kafkaslar'da Çarlık Rusya'nın girişimleri dağlı halk arasında büyük bir korku uyandırmıştır.../... 1860'li yıllarda Şamil'in Rus ordusuna yenilmesinden sonra bölgede Kadirilik popülerlik kazanmaya başlamıştır.../... Sufilik, İslamiyetin hoşgörülü ve ılımlı yaklaşımını benimsemişti.../ Çeçenistan'da İslamiyetin etkisi Arap halifeliğinden beri etkili olmaktadır... Aslına bakılırsa Çeçenler İslamiyeti Ruslara karşı birleşmenin ve topraklarını savunmanın bir yolu olarak görmüşlerdir./... Çeçenler ortak bir kimlik ve dünya görüşü oluşturmak için dini kullanmaya başladılar./ Çeçenlerin bağımsızlıklarını meşrulaştırmanın bir aracı olarak Ruslara karşı mücadelelerini, sürgünlerini kullanmalarının yanı sıra Çeçen kimliğini oluşturan direniş ve sürgün unsurları da dini harekete geçirmek konusunda etkili olmuştur. Kendilerini Müslüman olarak tanımlayan Çeçenler olmasına rağmen, bir Hıristiyan kendisini Çeçen olarak hissetmeyebiliyordu... Sovyetler Birliği'nin yıkılması Çeçenler'in bağımsız bir şekilde kendilerini ifade etmelerine izin verdi... Sovyetler Birliği sonrası dinin sosyal hayatın içine bu şekilde uyarlanması ulusal kültürün geri kazanılmasına yardımcı oldu... Çeçenlerin büyük çoğunluğu İslam'ın katı kurallarını benimsemekte zorlandığından dolayı halkın benimsediği Sufi tabanlı İslamla şeriat tabanlı radikal İslam'ın sürekli olarak çatıştığı bilinmektedir" 11-16
-"Şeriat düzenini benimseyen radikal İslamcılar yalnızca Allah'ın emirleri doğrultusunda şekillenen tanrı ve insanlar arasındaki ilişkilerin toplumsal yansımalarına odaklanırken, sufiler ise Allah ve birey arasındaki kişisel deneyimlere odaklanmaktadır.../ Sufizm tarihi boyunca bireyi dinin ana unsuru olarak kabul etmiştir. Bu mistik anlayış biçimi İslamın kuruluş felsefesinden uzakta kalmakta ve dini toplumsal bir mesele olarak algılamaktan ziyade dinin kişisel bir mesele olduğuna odaklanmaktadır. Allah ile iletişim kurmanın tek yolunun bireyin kendi yaşadığı bireysel eğitimler sonucunda kazandığı deneyimlerle mümkün olacağını düşünmektedir./ Sufi tarikatlar genellikle merkezi yönetimin zayıf olduğu toplumlarda görülmektedir... Nakşibendi tarikatları ise Kafkas halklarını Sünni İslamın geleneklerine adapte etmeye çalışmışlardır... yanı sıra Çeçen toplumunda sosyal refahın sağlanması ve tüm Kafkasya'nın birliği için dayanışma çağrısı yapmışlardır./... Nakşibendi lideri Şeyh Şamil tarafından yaratılan direniş hareketine direnişçilerin sesli zikirler çekerek hazırlanmaları Kadiri şeyhlerinin barışçıl tutumlarıyla çelişmiştir... Çeçenleri Kadiri tarikatıyla tanıştıran Şeyh Kunta Hacı'nın ölümünden sonra Hacı'nın müritleri Nakşibendiliğe daha yakın aktif bir direnişe girişmişler ve isyanları devam ettirmek için Nakşibendilere katılmışlardır.../ Çeçen müritlerin çoğu sufi tarikatlara karizmatik liderlerden etkilenerek girmişlerdir... Zelkina'ya göre İslamiyet kutsal insanlardan ilham alınarak kutsal bir şekilde Çeçenistan'a getirilmiştir.../.../ Şeyh Şamil'in direniş hareketinin ana savunucularından biri olan Kadı Murtaza Ali al-Uradi... Çeçen halkını dinin bir gereği olarak bu direnişe ikna etmişlerdir./ Çeçenler, Şamil'in Kafkas halklarını birleştirme yeteneği sayesinde Ruslara karşı mücadelelerinde başarı olmuşlardır. Çeçen kimliği açısından Şamil'in mirasının en önemli yönü "sürekli direniş" tezini savunmasıdır. Çeçenler Ruslara karşı sürdürdükleri uzun çatışma yıllarında Şamil'i bir mertebe olarak tanımlamışlardır. Şeyh Şamil, Çeçenistan'da Ruslara karşı büyük zaferler kazanmıştır... Çeçenler her fırsatta en sadık ve en cesur askerlere sahip olmakla övünmektedirler./... Bugün Çeçenler Kunta Hacı'nın ölümünü reddetmektedirler... Kunta Hacı Çeçenler'in "Gandhi"si olarak bilinmektedir" 17-20
-"Çeçen kelimesi Rusça'ya Türk dilinden geçmiştir... Çeçen dili, Kuzeydoğu dil ailesi olarak adlandırılan Nakh-Dağıstan dil ailesinin Nakh koluna aittir. Nakh kolu Kafkas dil ailesinden yaklaşık 5000-6000 yıl önce ayrılmıştır" 21
-"Bağımsızlığını kazanan eski SSCB devletlerinin zamanla kontrol edilemez hale gelmesi... ardından Çeçenistan ayrılıkçı hareketinin ortaya çıkışı Rusların travmatik geçmişini, korkularını ve uluslararası itibar kaybını tetiklemiş ve Çeçenistan'a yönelik Rus müdahalesini adeta bir hayatta kalma meselesine dönüştürmüştür./... Rus kimliği tartışılır hale gelmeye başlamıştır. Zamanla Rus olmak etnik bir aidiyet mi yoksa siyasi bir aidiyet mi konusu gündeme gelmeye başlamıştır. Bu noktada Yeltsin ve çevresindeki bazı Ruslar, Çeçenlerin de Rus sayılmaları ya da Rus oldukları argümanı üzerine yoğunlaşmışlardır.../.../ Çeçenistan ve Kafkas ülkelerinin kontrolü önceleri Ukrayna üzerinden sağlanıyordu.../.../... Tarihi düşmanlık teması... 18. yüzyıl'da Rusların Kafkaslara girişiyle başlatılmaktadır. 18. yüzyılda Rus İmparatorluğu'nun Kafkaslarla ilk teması Rusların 1722 yılında bölgeyi işgali ile başlamıştır.../ 1783'te Çar II. Nikolay, Napolyon ordularının Çeçenistan'a yönelme gerekçesinin Müslüman haydutlardan Hristiyan Rusları korumak olduğunu iddia etmişti... Çeçenistan toprakları'nın, Rusya ile Müslüman topraklar arasında bir tampon görevi gördüğü bilinmektedir./ Rusların, Çeçenistan üzerindeki temel çıkarı, yalnızca ekonomik değildi... Çeçenistan'ın engebeli yüksek dağları... bir tampon görevi üstlenmiştir. Rusya... Ortadoğu'dan gelecek tehlikelere, işgallere karşı kendini uzak tutmak ki Çeçenistan bu durumda Rusya'ya ilk savunma hattı olarak hizmet edecektir.../ İkincisi ise, Müslüman cumhuriyetler üzerindeki etkisini korumaktır. Eğer Çeçenistan bir şekilde Rusya'dan bağımsızlığını ilan ederse, bu hareket... Dağıstan ve İnguşetya Cumhuriyetleri'ni de bağımsızlık konusunda motive edecek bir gelişme olacaktır.../.../... Grozni'nin kuzeybatısındaki sığ petrol kuyularından 1833 yılından beri petrol çıkarılıyordu... Rus petrol endüstrisindeki yabancı sermaye payı 1. Dünya Savaşı öncesinde yüzde 50'yi geçmişti... İngiltere, Grozni petrollerinin yüzde 50'sini elinde bulunduruyordu./...  Çeçenistan'ı Rusya için vazgeçilmez kılan en önemli unsur Grozni'nin... stratejik önemidir./ Rusya'nın Çeçenistan'ı işgal etmesinin en önemli nedeni... boru hattını kontrol altına almak ve zengin enerji yataklarının sahibi olmaktır... Dudayev döneminde (1991-1994 arası) Çeçenistan... Bakü'den Grozni'ye milyarlarca dolar ham petrolün ihraç edilmesini sağlamıştır.../ Ruslar, Çeçen ve İnguş topraklarındaki köy isimlerine göre bu iki etnik grubu Çeçen ve İnguş olarak adlandırmıştır... İnguşlar, Kafkas Savaşları sırasında Çeçenler'den ayrılmışlardır... İnguşlar, Çeçenler gibi Ruslarla savaşmayı reddetmişler ve... Çeçenler'den ayrılmışlardır.../ Rusya Federasyonu, 26 Nisan 1991 yılında "Ezilen Halkların Haklarını İade Yasası'nı" kabul etmiştir... 1994 yılında Çeçenler ve İnguşlar kesin olarak ayrıldıktan sonra Çeçenler, Moskova'nın İnguşlarla Kuzey Osetya nedeniyle yaşadığı gerilimlerden kaçınmak istediler. Bu nedenle Çeçenler, İnguşetya ile sınırları kesin olarak belirlenmeden önce İnguşları Kuzey Osetya'dan toprak talebinde bulunmaları için teşvik etmeye başladı./ Bunun üzerine İnguş liderler... Kuzey Osetya... sınırının yeniden çizilmesi talebinde bulundular. Ancak Boris Yeltsin, Çeçenistan'ın... ayrılmasıyla başlayacak ve... devam edebilecek domino etkisini önlemek için bu fikre sıcak bakmadı. Bunun üzerine İnguşlar, Prigorodni'yi ele geçirmeye çalışınca Osetler ile yeniden çatışmaya başladılar" 24-30
-"Sovyetler... dağılmasından sonra yaşanan çatışmalar sonrasında ayrılıkçı hareketler ve etnik yapılar ortaya çıkmaya başladı.../... Çeçenistan... ayrılıkçı taleplerin şiddete evrildiği tek cumhuriyetti" 33
-"İlk dönem Rusya... uluslararası sisteme entegrasyonu önem taşıdığından... eski SSCB ülkelerine yönelik stratejilerin geri planda kaldığı bir dönem olmuştur. Ancak ikinci dönemde ABD, Orta Asya ve Kafkasya'yı stratejik bölge olarak ilan edince Rusya ile çıkarları ters düşmüştür... 2001'den itibaren ABD, terörle mücadele stratejisi bağlamında... Rusya ile stratejik bir ortaklığa yönelmiştir" 37
-"AB... Çeçenistan meselesini Rusya'nın iç meselesi olarak kabul etmişler.../ Ancak Çeçenistan sorununa uygulanan bu ilke Yugoslavya'nın parçalanması sırasında uygulanmamıştı" 38
-"Anand'a göre Pakistan... İslam ümmetinin liderliğini sürdürmektedir.../.../ 1993 yılında Dudayev Müslüman ülkelere cihat çağrısında bulununca, Pakistanlı, Afgan ve İranlı gönüllüler Dudayev'in cihat çağrısına karşılık verdiler. Anand'a göre, Pakistan Servislerarası İstihbaratı... Afganları nasıl yetiştirdiyse Çeçenleri de Afganistan'daki ve Pakistan'daki eğitim kamplarında aynı şekilde yetiştirmişlerdi... 1999 yılında Afgan, Pakistanlı ve Arap militanlar Pakistan ve Afganistan'daki çeşitli militan kamplarında yetiştirilmişlerdi... bu kamplarda eğitim gören Şamil Basayev ve Çeçenistan'daki Ürdünlü savaşçı Hattab kamplarda eğitim gören diğer savaşçılarla birlikte Dağıstan'da yürütülen savaşa katılmışlardı.../ Pakistan... hatta Kuzey Kafkasyalı... öğrencilerin olduğu bir yerdir.../... Pakistan'ın siyasal İslamcı partisi Cemaat-i İslami'nin askeri ordusu Hizb-ul Mücahidindir. Bu silahlı ordu Çeçenistan'daki cihat hareketine para toplanması için önemli katkı sağlamıştır. Diğer bir grup ise... El-Badr'dir. Cihat komutanları... hedeflerinin Taliban ve İslami modelini Kuzey Kafkaslara... ihraç etmek olduğunu ifade etmiştir... Pakistan'daki Akora Khattak en iyi bilinen kamplardan biriydi. Bu dini okul içerisinde Çeçen militanlara bir yıl süreyle Kur'an eğitimi verilmiş ve... Çeçenistan'a gönderilmiştir" 39-41
-"Kuzey Kafkas... Nakşibendi... taraftarları... Çeçenistan'daki çatışmaların ve Arapların etkisiyle Nakşibendilik yerine Suudi tabanlı Vahhabiliğin daha katı bir formunu takip etmeye başladılar. Şamil Basayev 1994 yılında... Afgan... Khost'da gerillaların eğitim kamplarını ziyaret etmiştir. Daha sonra Ruslara karşı gerçekleştirilecek cihat için yetiştirilen gönüllülerden oluşan bir grupla Çeçenistan'a geri dönmüştür. Hattab'a zaman zaman "Rusya'nın Usame Bin Ladin'i" olarak atıflarda bulunulmaktadır... 1995 yılına gelindiğinde Hattab, Arap savaşçılarla birlikte yeniden Çeçenistan'a dönmüş ve Çeçen militanları yetiştirmeye başlamıştır. Pakistan kaynaklarına göre, Çeçen isyanlarına eski Afgan askerlerinin de destek verdiği bilinmektedir. Ayrıca çoğu Çeçenistan vatandaşının da... Kabil yakınlarındaki Kargha-1 kampında eğitim aldıkları tespit edilmiştir. Pakistan'dan ve Arap ülkelerinden gelen 70 militanın Çeçenistan'da Ruslara karşı savaşan militanlara destek vermek amacıyla bölgeye gönderildiği bilgisine ulaşılmıştır.../ Çeçen militanlara önemli destek sağlayan Pakistan İslami partilerinden biri de... Cemaat-i İslami'dir... 1999 yılında... Gaffur Ahmet... Çeçenistan'da Ruslara karşı yürütülen cihada destek verilmesi çağrısında bulundu... Çeçen Cihat Fonu kurulmasını sağladı... Cemaat-i İslami'nin lideri Gazi Hüseyin Ahmet de Çeçenlere... Pakistanlılardan yardım istedi.../... Yandarbiyev... Pakistan'a geniş çaplı bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Zelimhan Pakistan'da... önemli oranda destek elde etmiştir... Gazi Hüseyin Ahmet tarafından 200.000 dolarlık bir para yardımı da yapılmıştır... Taliban kontrolündeki bölgelerde... Zelimhan'ın ziyareti memnuniyetle karşılanmıştır. 1992 yılından beri, bu tarz örgütler silah, paralı asker ve çeşitli milletlerden yetiştirilen militanları Çeçenistan'a ihraç etmişlerdir... al-İslami... yaklaşık bir düzine birlik göndermiştir./.../... Pakistan... gizlice destek olmaktadır... Pakistan hükümeti Çeçenlere maddi ve manevi destek sağlayan bir aktör olarak görülmektedir... Pakistan yetkilileri Zelimhan'ı ülkede bir süre misafir etmişler ancak verdikleri vizenin süresi dolduğunda da ülkeden ayrılmasını istemişlerdir. Dolayısıyla Pakistan ve Taliban yönetimi... kendi çıkarları için Çeçenistan çatışmasını kullanmayı sürdürmüşlerdir./... İran dış politikasında realist politika... İslami dayanışmayı terk etmiş olması Tahran'ın dış politikasının tamamen ideolojik olmadığının kanıtıdır" 42-45
-"Ruslar, Çeçenleri 1992-1993 yıllarında Gürcü-Abhaz Savaşı sırasında Rus birliklerinin içerisinde Gürcülere karşı savaştırmış" 46
-"Kürt sorunu Rusların 1994'te başlayan Çeçenistan Savaşını doğrudan etkilemiştir. Ruslar, Türkiye'nin Çeçenlere destek vermesine karşılık Kürtleri desteklemişlerdir... Rusya, Türkiye'nin Çeçenisatn politikalarını desteklediği takdirde Moskava'nın da Kürt evinin açılmasına izin vermeyeceğini bildirmiştir./ Moskova, Türkiye'nin Çeçenistan'a savaşçı göndermemesi ve silah satmamasının yanı sıra... Dudayev'in Moskova'yla görüşmesi için arabuluculuk yapmasını da istemiştir... Rusya Başbakan Yardımcısı Çernişev... Çeçenlere gıda ve silah gönderen hükümet dışı bir örgüt olan Çeçen Yardım ve Dayanışma Komitesi'nin faaliyetlerine Türk yetkililerin derhal müdahale etmesini istemiş.../... 1995'te Duma'nın Kürt Parlamentosuna ev sahipliği yapması... üzerine Türkiye, NATO... (AKKA) uyarınca, Rusya'nın NATO'nun güney kanadı için taahhütlerini yerine getirmesini... duyurdu. Rusya bu indirimi, 17 Kasım 1995 tarihine kadar tamamlamalıydı ancak Türkiye sınırındaki indirimi erteledi. Bu konu ABD Başkanı Clinton'a iletildi ancak konu hiçbir platformda gündeme getirilmedi. O dönemdeki ABD ve Batı politikaları Rusya'nın NATO sistemine entegre edilmesine dayanıyordu.../ Rusya... Türkiye'nin Çeçenlere yardım gönderdiği iddiasında bulunuyordu. Hürriyet... 1996... bir röportajda, Perinçek, Tansu Çiller'in örtülü ödenekten Çeçenlere silah gönderdiğini... ifade ediyordu. Perinçek'e göre Türkiye'nin Çeçenistan meselesini desteklemek için hiçbir çıkarı yoktu. Çeçenisatn bağımsız olsa dahi Amerikan üssü olacak.../ 1996... bir Türk feribotu kaçırılmıştı. Rus tarafı bu eylemi gerçekleştirenlerin 10.000 üyesi olan Çeçen Dayanışma Komitesi üyeleri olduğunu savunuyordu.../... Rus tarafı, Çeçen Dayanışma Komitesi'ne Türkiye'nin verdiği destekten dolayı duydukları rahatsızlığı belirtiyordu./ İstanbul'da kalıcı oturum izni olan 25.000-100.000 arasında değişen Çeçen bulunmaktaydı. Çeçen Diasporasının İstanbul'da üst düzey yetkililerle gizli bir toplantı yaptığı duyumunu almaları üzerine, Rusya'nın da... bir PKK kampı kurulmasına izin vermesi... Çeçen Diasporası'nın İstanbul'da gizli bir toplantı yapması ve o toplantıda Afganistan'dan Kuzey Kafkaslara asker gönderilmesi kararı aldıkları yönündeki bilgiler Türkiye'deki Çeçenistan temsilciliğinin konutuna Çeçen bayrağı asılmasına izin verilmesi gibi gelişmelerle Türkiye-Rusya ilişkileri yeniden kızıştı" 48-51
-"Azerbaycan... 2001 yılından itibaren Çeçen mülteciler, terörist olabilecekleri gerekçesiyle Rusya'ya iade edilmişlerdir. Ardından Azerbaycan'daki Çeçenler, Çeçenistan savaşında savaştırmak için Azerileri silahaltına almaya başlamışlardır. Azerbaycan hükümeti de, Çeçenistan'da savaşmayı planlayan 12 Azeriyi ağır ceza mahkemesinde yargılamıştır. Bu gelişmeler sonucunda, Çeçenler Azerbaycan'ın ulusal bütünlüğünü tehdit eden bir unsur olarak görülmeye başlamıştır... Azerbaycan yetkililerinin Çeçenlere yönelik operasyonları yoğunlaşmaya başlamıştır... Çeçen mültecilerin çoğu, teröre karışıp karışmadıklarına dair ayrım yapılmaksızın Rusya'ya iade edilmişlerdi. Azerbaycan'da yaşayan Çeçen göçmenler zaten uzun süredir eğitim, sağlık haklarından yoksun bir şekilde yaşıyor ve yabancı düşmanlığına maruz kalıyorlardı... Bakü'deki Çeçen Kültür Merkezi kapatılınca iyice desteksiz kalmışlardır./... Azerbaycan... Rusya ekseninde bir Çeçen politikası izlemeye başlamıştır./... Çin... Çeçen meselesinde Moskova'nın yanında bir tutum sergilemektedir./... Çeçenlerin farklı çıkar grupları tarafından terörize edilmesi..." 52-54
-"İslam'ın radikal yönü gençleri cezbetmeye başladı. Çeçen ayrılıkçı gruplar... milliyetçi fikirlerde aradıklarını bulamayınca radikal İslami gruplardan medet ummaya başladılar... yabancı İslami kuruluşlar Kuzey Kafkaslara geldiler... bölge halkına fonlar dağıttılar.../... 1999 yılı... çifte radikalleşme zirve yapmıştı./... Dağlık alanlardaki ayrılıkçıların İslami savaşçılara dönüşümü uzun yıllar aldı. Hughes'a göre; Bu radikalleşme... aynı zamanda da Hattab'ın Vahhabi gönüllüleri askere alarak ve onları fonlayarak yaptığı bu insanları İslam dinine döndürmenin bir sonucu olarak kendini göstermiştir... Basayev'in bir zamanlar Ruslar'ın Çeçenistan'daki en yetenekli alan komutanlarından biriyken Ruslara karşı cihada kalkışması derin bir dönüm noktası olmuştur.../... Çeçenistan'daki bombalama ve kaçırma vakalarını... o dönemde Rusya... sıkıntılarının üzerini örtmek için Rus istihbaratının... Çeçenleri kullanarak düzenlediği yönünde iddialar bulunmaktadır... Maşhadov... çok yetersiz kalmış... radikal dini gruplardan medet ummaya başlamıştır. Bu sürecin iki tarafı da radikalleştiren... bir faktör olduğu ortaya çıkmıştır./.../... Başlangıçta bu insanların pek çoğu ... yalnızca bir iş elde etmek için bile terör eylemlerine katılmaktadırlar.../... yabancı cihatçılar için mali destek önemli bir motivasyon aracı olmaktadır. Bu yabancı savaşçılar... bir tür paralı asker olarak düşünülebilir. Bu durum elbette sadece Kafkaslara özgü bir durum değildir... Taliban Yönetimi'nin devamlılığını sağlayan en önemli unsur yabancı cihatçılara ödediği yüksek ücretlerdi./ İntihar saldırılarında bile paranın önemi ihmal edilmemelidir... ailelerine yüklü bir miktar para ödenmektedir. Ayrıca teröristlerin çeşitli suç örgütleriyle ilişkili olan Kuzey Kafkasya Diasporasından da para aldıkları unutulmamalıdır. Adeta aralarında bir iş bölümü bulunmaktadır... cihatçıların çoğu ki ağır suçlara karışanlar incelendiğinde, ayrılıkçı hareketin zayıfladığı dönemlerde terör örgütlerinden uzak kaldıkları veya izlerini kaybettirdikleri de görülmüştür... bu işi yalnızca ekonomik bir geçim kaynağı olarak bir süreliğine yaptıklarını akla getirmektedir.../.../ Pakistan 1980'li yıllar... zekat sayesinde... cihat gibi bir görev yükleyerek anlamlı bir yaşam amacı kazandırmıştı... Modernizmin yaygınlaşması dinin temel prensiplerini sorgulamaya açık bir hale getirmiştir. Sovyet-Afgan Savaşı sırasında... Sovyetler... çekilmesinden sonra Amerikan çıkarları değişmeye başlamıştır. 2000'li yıllar... gerekli para Arap ülkelerinden toplanan bağışlar aracılığıyla elde edilmiştir. Anand... göre, dünyanın birçok yerinden gelen İslamcıları barındıran Afganistan, kaçakçılık ve uyuşturucu ticareti terörist faaliyetlerin finansmanı için gerekli paranın elde edilmesini sağlamaktadır. Afganistan'dan gelen uyuşturucuyu Çeçen mafyalara ulaştırmak için Bakü bir sevk noktası olarak kullanılmaktadır. Daha genel bir ifadeyle, radikal dini gruplar uyuşturucunun nakliyesini Orta Asya, Pakistan, Arap ülkeleri, Türkiye, Kafkaslar ve Rusya aracılığıyla sağlamaktadır. Bu rota düşünüldüğünde, uyuşturucu ticaretinden elde edilen gelir Çeçen militan gruplara ulaşana kadar birçok elden geçmektedir. Bu durumda da Çeçen militanlara sağlanan fonların çok farklı kaynaklardan finanse edildiği gözlenmektedir./ Bir rivayete göre... bin Ladin, Çeçenistan'daki terörist gruplara 20 Rus nükleer savaş başlığına karşılık 2 ton afyon ve 30 milyon dolar para teklifinde bulunmuştur. Terör uzmanlarının birçoğu El-Kaide ile Çeçen gruplar arasında bağlantılar olduğunu söylemektedir. İsmi Hattab olarak bilinen bir savaş ağası... Ladin ile tanışmıştır./... El-Kaide'ye katılan Çeçen militanlar, 2001 yılının sonlarına kadar ABD destekli Kuzey İttifakı'na karşı El-Kaide ve Taliban güçleriyle birlikte savaşmışlardı.../... Ancak bu iddiaların aksine birçok Batılı uzmanın ifade ettiğine göre, Rusya Çeçenistan meselesine terör bağlantıları ekleyerek Çeçen isyancılara ve Çeçenistan'a yapılan askeri müdahalelere karşı Batı sempatisi oluşturmayı amaçlamaktadır./... 2015'te... Putin... Çeçenistan'daki terörün 1990'lı yılların başında CIA ve batılı istihbarat servisleri tarafından açıkça desteklendiğini... altını çizmektedir... ABD'nin yönlendirici rolüne ilişkin bilgiler olduğunu da ifade etmektedir./... Engdahl'ın... kitabında... Washington tarafından... Rusya'yı yok edecek bir planı içeren belgeler yer almaktadır. CIA ve Suudi Arabistan istihbaratından fonlanan mücahitler, 1980 yılının sonunda Afganistan'ı yerle bir etmişlerdi. Mücahitler, 1989 yılında Sovyet Ordusu'nu Afganistan'dan çıkmaya zorladılar. Ardından... CIA tarafından yetiştirilmiş olan Afgan Araplar Avrasya bölgesindeki Rus etkisini kırmak için bölgeye yerleştirildiler. Bu... Vahhabi... aşırı muhafazakar gruplar, 1980'lerin başında Afganistan'a gönderilen bir Suudi CIA elemanı tarafından Afganistan'a getirildiler. SSCB'nin içinde bulunduğu zor zamanlarda... Bush yönetimi "düşene bir tekme daha vurmaya" karar verdi. Washington, Afgan eski teröristlerini Rusya Federasyonu içerisine kaos ve istikrarsızlık getirsin diye yeniden konuşlandırmaya başladı.../ 1990'lı yılların başında Dick Cheney'in şirketi "Halliburton"... Hazar... kıyılarını incelemeye başladı. Bu bölgenin... ikinci bir Suudi Arabistan olacağı öngörülmeye başlandı... ABD Başkanı Bush, CIA'de eski bir arkadaşına Rus-Çeçen boru hattını yok etmesini ve... Kafkaslar'da kargaşa yaratma görevi verdi. CIA'nın Mücahit Stratejisi'nin kurucularından biri olan... Fuller, 1990'ların başında Kafkaslar'daki CIA stratejisini; "İslam'ın dönüştürülmesi ve Müslümanlara yardım politikasında Kızıl Ordu'ya karşı, Afganistan'da düşmanlarımıza karşı çok iyi çalıştılar. Aynı doktrinler Rus iktidarının kalanını da istikrarsızlaştırmak için kullanılabilir." sözleriyle tanımlamaktadır. CIA'nın bu operasyon için General Richard Secord adında eski bir askeri kullandığı, Secord'un da MEGA Oil adında paravan bir şirket kurduğu bilinmektedir... 1991 yılında Secord, Bakü'ye gitmiş... Afganistan'dan yüzlerce El-Kaide mücahidinin gizli bir şekilde Azerbaycan'a getirilmesi görevini üstlenmiş ve... bir havaalanı kurdurmuştur. 1993'e kadar MEGA Oil'de 2000 kadar mücahit istihdam edilmiştir. Böylelikle... Bakü'yü bir üsse dönüştürmüş... Elçibey'in darbe ile indirilmesi ve yerine ABD destekli olduğu iddia edilen Haydar Aliyev'in getirilmesi... BP ve Amoco'nun darbenin arkasında olduğuna ilişkin bilgiler ortaya çıkmıştır. Suudi istihbarat şefi, Turki bin Faisal Al Saud... Ladin'i Afganistan'a göndermiştir... Bin Ladin'in paralı askerleri, Pentagon tarafından bir süre baskın birlikleri olarak kullanılmış ve CIA tarafından yalnızca Azerbaycan değil aynı zamanda da Çeçenistan ve daha sonra da Bosna'da koordineli olarak çalışmışlardır... Hattab'ın Çeçence konuşan Suudi kökenli bir Arap olduğu bilinmektedir.../ Çeçenistan'da benimsenen geleneksel dini inançlar düşünüldüğünde, İslam'ın ılımlı bir kolu olan Sufilik daha baskındı. Ancak iyi finanse edilmiş ve donatılmış CIA operasyonları ve ABD destekli Mücahitler'in Kafkaslar'da artan nüfuzu sayesinde radikal İslamcı gruplar Ruslara karşı halka "Cihat ya da Kutsal Savaş" çağrısı yapıyordu. Böylece başlangıçta izlenen milliyetçi Çeçen direniş politikası kısa bir süre sonra dönüştürülmeye başlandı... Secord'un rehberliğinde Mücahitler'in terörist operasyonları komşu Dağıstan'a ve Çeçenistan'a doğru hızlıca yayılmaya başladı./ Çeçenistan'a gelen Arap savaşçıların sayısı oldukça az olmasına rağmen... ideolojileri çok kısa sürede benimsenmeye başlamıştır. Hattab... görüntüleri yayınlamasından sonra... takdir toplamaya başladılar. Ürdün'den gelen aslında etnik olarak bir Çeçen olan Ali Fethi Şişhani 1990'lı yılların başında Çeçenistan'da selefi bir cemaat kurdu. Çeçenlere sosyal refah sağlamayı ve fakirlere eğitim desteği vermeyi amaçladı. 1990'lı yıllarda ayrılıkçı Çeçenlerin çoğu fakir insanlardı ve dışarıdan hiçbir kuruluştan destek almıyorlardı. Bu yüzden... selefi gruplar Çeçen ayrılıkçıları etkilemeyi başardı... iyice fakirleşen dağlı insanları arasında Vahhabilik yaygınlaşmaya başladı. Yabancı radikaller zamanla para, savaş taktikleri ve dış bağlantılar aracılığıyla Çeçenistan'da tutunmaya başladılar. Şeriat yönetimi altında Kafkas Emirliği'nin kurulması çağrıları hız kazanmaya başladı" 56-67
-"Korkunç İvan'ın güneye doğru yaptığı saldırılar sonucunda Ruslar, -Terek ve Greben Kozakları olarak bilinen- iki Kozak grupla karşılaşmışlardır. Bu iki grup Terek deltasına ve Çeçenistan'ın dağlık alanlarına yerleşmişlerdir. İklim ve diğer koşulların etkisiyle çok sayıda Çeçen, 16. yüzyılda dağlardan inmeye başlayınca, Greben Kozaklarıyla karşılaşmışlardır. Kozaklar, serbest ve hukuk tanımayan topluluklardı. Ayrıca Müslüman komşularına yönelik yağmalar ve saldırılar düzenledikleri de biliniyordu. Kozaklar'ın çoğu Polonya ve Rusya'dan kaçmış kölelerden oluşuyordu. Bu köleler, Ortodoks Hrıstiyanlığa sıkı sıkıya bağlılardı. Etnik olarak Kozaklar karmaşık bir ırka sahiptiler. Kozakların eşlerinin çoğu Çeçen, geri kalanı ise Kumuklar'dan oluşuyordu. Çeçen kadınların çoğu baskınlar sonucunda tecavüz vb. yollarla Kozaklar tarafından ele geçirilmişti./ İlk Rus kalesi, Tarki'deki Sunzha Nehri kıyısında 1559 yılında inşa edilmiştir. Korkunç İvan, Greben Kozakları'nın bu kaleyi inşa etmeleri karşılığında Kozakların sergilediği yağmalama vb. kötü davranışları affedeceğini bildirmiştir. Aynı yıl Adige'den ulaklar Çarlık hükümetine, Ortodoks rahiplerin bölge halkını vaftiz etmek için Kafkaslara gitmek istediğini bildirmişlerdir. Ancak Ruslar o zamanlar bölgede hakimiyet kurmak için isteksiz ve organize olamayacak kadar zayıf olduklarından bu fikre sıcak bakmamışlardır./... Büyük Katherina zamanında Ortodoks Hristiyanlık yayılıncaya kadar, İslamiyet, Kuzey Kafkaslar'ın büyük bir çoğunluğunda zaten kökleşmişti. Ruslar, Kuzey Kafkaslara yavaşça nüfuz ederken Kakheti hanedanları Müslüman güçlere karşı güçlü Hristiyan komşularından yardım istemeye başladılar. Ruslarla ilk temas 1558'de Kral I. Levan zamanında kuruldu. Levan'ın oğlu... II. Aleksandr, İran ve Dağıstan'ın güçlü Şamkal Targusuyla girdiği çatışmalar sırasında Çarlık Rusya'dan yardım istedi. Rus Çarı Fedor, 1589'da Kakheti'den gelen elçilere, koruması altındaki bu krallığı almaya hazırlandığını ve Şamkala savaş açacağını söyledi. 1594'te Fedor, II: Aleksandr'ın yardımına 7000 asker gönderdi. Çar'ın desteği sayesinde Şamkal'ın başkenti ele geçirildi. 1590'da Ruslar Sunzha Nehri yakınlarında yeni bir kale inşa ettiler... 1604'te Çar Boris Godinov, Kazan ve Astrahan'dan bu bölgeye asker gönderdi. Fakat Çarlık kuvvetleri, Dağıstanlılar tarafından Osmanlı İmparatorluğu'nun yardımıyla geri püskürtüldüler./ 1615'te... Gürcü Kralları... Çar Mikail Romanov'a bir mektup gönderdiler fakat Çarlık'tan yardım gelmedi. Gürcü Krallar, 1624'te tekrar yardım istediler ancak Rusya "kötü zamanlardan" yeni kurtulmuştu. Kafkasya girdabının içerisine girmeye... hazır değildi... Rusya... zayıf olduğundan 1604'ten 1722'ye kadar, Kafkasya bölgesine ilişkin arzularından vazgeçmek zorunda kalmıştır./.../ 1785'te Ruslar, Şeyh Mansur'un başını çektiği Çeçen faaliyetlerinden haberdar olmaya başlayınca... bölgeye yerel halktan bir casus göndermişler. Bu sayede Mansur'un bölgede İslamiyeti yayma düşüncelerinden haberdar olmuş... General Potemkin gönderilmiş ve Mansur yenilgiye uğratılmıştır... Çeçen direnişi bir süre başıboş kalmıştır./ John Baddley'e göre, Rusya 1800'lerin başında Gürcistan'ı ilhak ettikten sonra Kafkaslar'daki imparatorluk stratejisi daha görünür hale gelmeye başlamıştır... stratejisi, bölgeyi Türkler'den ve İranlılar'dan korumak ve genişleyen sınırlarını daha güvenli hale getirmekti. Bu amaçları gerçekleştirmek için, Rus işgallerine direnç gösteren Çeçenleri kontrol altında tutmak gerekiyordu... 1816 yılında General Yermolov... atandı.../... Çeçenlerin boyun eğmemesi Yermolov'un daha sert politikalar geliştirmesine neden olmuştu. Yermolov, 1818 yılında, önce "korku, tehdit" anlamına gelen Grozni kalesini yaptırdı. Ardından "fırtına" anlamına gelen Burnaya adında bir kale de Dağıstan'da yaptırdı.../ Yermolov'dan önce Çarlık yönetimi kabile liderlerine rüşvet veriyor ve bir şekilde itaat etmelerini sağlıyordu. Ancak dağlılar boyun eğmeyince Yermolov daha sert önlemlere başvurmaya başladı... köylerin etrafı çevrilerek Çeçenler diri diri yakıldı. Yermolov'un yöntemlerinin işe yaradığını anlayan Ruslar bu yöntemleri Kafkas Savaşları sırasında da kullandılar.../... Yermolov'a göre, dağlılar, ovalık alanlara kesinlikle inmemeliydi... tarihçiler, Yermolov'un bu politikaları nedeniyle Çeçenler'in... ilkel bir topluma dönüştüklerini ifade etmektedirler.../... Mansur'dan sonra belki de en dikkat çeken Çeçen lideri, Şeyh Şamil olmuştu. Şamil, Rusların egemenliğini kabul edeceklerini ancak bunun için tek şartlarının bölgede şeriat düzeni kurulması olduğunu söylemişti. Ancak Rus tarafı, bu isteği geri çevirdi ve Şamil'in direniş hareketi zayıflayıncaya kadar bekledi... bölge yerlileri aracılığıyla Çeçen köylerine baskınlar düzenlediler... Çeçenler ait ağır silahlar ele geçirildi.../... Yermolov'un politikalarının canlandırılmasıydı. Ruslar, önce 1844 yılından itibaren bölgeye yeni kaleler dikmeye başladılar... Çeçenleri bu bölgeden zorla çıkarttılar... 1856 Kırım Savaşı'ndan sonra bölgeden Çeçenleri tamamen sürgün etme kararı aldılar. Stavropol'de aldıkları karara göre, Çeçenleri Manych kasabasına sürgün edeceklerdi. Ancak... bastırılan hareketinin yeniden canlanabileceği düşüncesiyle... vazgeçildi./ Kırım Savaşı'ndan sonra, güvenlik endişeleri nedeniyle İmparator II. Aleksandr, Kırım Tatarları gibi Çeçenlerin de Müslümanların hakimiyetindeki bir devlette yaşamalarının daha doğru olacağını düşünmeye başladı. Örneğin, Osmanlı... uygundu. 1864 yılında Çarlık yetkilileri bu uslanmaz dağlıların Kafkaslar'dan temizlenmesine karar verdiler... Böylelikle bu topraklara Ruslar, Ermeniler, Gürcüler, Ukraynalılar ve Kozaklar yerleştirilmişti.../ 1856-1864 yılları arasında yaklaşık 600.000 Müslüman Kafkas halkı Osmanlı İmparatorluğu'na gönderilmek üzere, bölgeyi terk etmek zorunda bırakıldılar. Sovyet kayıtlarına göre, 1860 yılında 81.360 kişi, 1865 yılında ise 22.500 Çeçen, Osmanlı İmparatorluğuna gitmek için göç ettirilmişti. Böylelikle 100.000 fazla Çeçen topraklarından edildi. Tarihçilere göre; belki de bölgede göç ettirilenlerin sayısı kadar Çeçen nüfusu vardı. Sürgüne gönderilen Çeçenler'den 80.000 kadarı, suçiçeği, dizanteri gibi hastalıklara yakalanmıştı. Kalan kısmı ise... sürgün yerine varamadan ölmüştü. Benningssen'e göre; bu olay zorunlu göç yoluyla soykırım politikasıydı... 1912 yılına kadar Terek Kozakları, dağlıların sahip olduklarından iki katı kadar daha fazla toprağa sahip olmuşlardır. En verimli topraklar Rus yönetimi tarafından Kozaklar'ın eline geçmiştir. 1864 yılında Çar II. Aleksandr, Kuzey Kafkas halklarının toprakları, dinleri ve geleneklerini koruma altına alan bir karar yayınlamıştır. Ancak bu yasal söz yerine getirilmemiş ve yüzlerce hektarlık Çeçen toprağının ya yeni yerleşimcilere verileceği ya da Rus devletinin malı olarak kabul edileceği ifade edilmiştir./ 1860-1865 arası sürgün edilen Çeçenler'den sağ kalanlar topraklarına geri dönme arzusuyla Ruslarla anlaşmaya çalışmışlardır. Hatta döndüklerinde Hristiyan olacaklarının sözünü bile vermişlerdir. Ancak Çarlık yetkilileri, ne zaman ki Osmanlı İmparatorluğu'nda sayıları giderek artan Kafkas halklarının varlığından rahatsızlık duymaya başladılar, o zaman Çeçenler'in topraklarına dönmesine izin verdiler. 1877 yılından sürgünden geri dönen Çeçenler, Nakşibendilerle yeniden işbirliği yapmaya başladılar. Çarlık rejimi, 1877 yılında çıkan isyanda, isyan liderlerinin 28'inden 23'ünü astırdı ve isyana katılan Çeçen halkını da Sibirya'ya sürgün ettirdi./... Çeçenler pasifleştirilmiş oldu... Rus köylüler Kafkaslara iyice nüfuz etmeye başladılar... modernleşme ve sekülerleşme yoluyla geleneksel Çeçen sosyal ağları kırıldı... yeni bir ayrım olarak kuzeye karşı güney, dağlıya karşı ovalı... asimile olmuşa karşı yerli gibi sosyal kırılmalar ortaya çıkmaya başladı./ 1877-1878 isyanını kanlı bir şekilde bastıran Çarlık yönetimi, Çeçenistan'daki hem ulusal hem de islami okullara zarar vermemişti. Hatta Dağıstan ve Çeçenistan'da dini misyonerlik faaliyetleri gösteren Ortodoks kilisesini dahi yasaklamıştır... 1913 yılında Çeçenistan'dan Rus hükümetine gönderilen bir rapora göre, bölgede 806 cami ve 427 medrese vardı. Çeçenler... Çarlık yetkilileri tarafından benimsenen bu dini hoşgörü dönemini, bugün bile olumlu olarak değerlendirmektedirler. 1996 yılında... Şirvan Basayev... "... Romanovlar dindar insanlardı... Yeltsin gibi dinsiz insanların yönettiği Rusya Federasyonu bizim için daha tehlikelidir." şeklindeki sözleri dikkat çekmektedir" 68-75
-"Bolşevikler... dikkatle gözlemleyerek... durumu fırsata çevirmişlerdir... savaş sonlanmadan Kızıl Ordu Kuzey Kafkasya'yı kontrol altına almayı başarmıştır./ Lenin... sloganlarını sürdürmüştür... Petrograd Milli Kütüphanesi'nde bulunan Hz. Osman'ın el yazması Kuran-ı Kerim'ini İslam Kongresine teslim etmiştir... Bolşevikler, 1920-21 yılları arasında Uzun Hacı liderliğindeki Çeçen isyanını bastırdıktan sonra bölgeyi tamamen ele geçirmişlerdir... Çeçenler Çarlık Ordusu'nun sert politikalarıyla bir türlü uzlaşamayınca Kızıl Ordu'ya sempati duymaya başlamışlardır. Ancak 1920 Ağustosu'ndan sonra Kızıl Ordu da Çarlık Ordusu'nun taktiklerini benimsemeye başlamıştır.../... Stalin, 1917-1918'de Dağ Cumhuriyeti'ni kuran ılımlı siyasetçiler ile Vladikavkaz'da bir araya gelmiştir... Sovyetlere karşı Said Bek isyanına karışanların Sovyet hükümeti tanındığı takdirde affedileceğini duyurmuştur. Avtorkhanov'a göre; Stalin bu toplantı sırasında resmi bir şekilde Sovyet Hükümeti'nin Dağlıların bağımsızlığını ve iç egemenliğini kabul ettiğini bildirmiştir... yeni bir Sovyet Dağ Cumhuriyeti yaratmalarını tavsiye etmiştir... Bu güvenceleri alan Çeçenler, Sovyet hükümetini tanımışlardır./ Bu dönemlerde... Stalin'in emriyle, Çeçenler'in yıldızının bir türlü barışmadığı, Kozak yerleşimcileri Rusya'nın iç bölgelerine doğru taşımaları olmuştu... kendi kaderini tayin etme ve ayrılma hakkının verileceği düşüncesi... cezbetmişti. Artık Bolşevik hükümetine farklı bir gözle bakılıyordu. Ancak Stalin, 1921 yılının sonlarına gelindiğinde, verdiği bu sözlerin hiçbirini yerine getirmemişti... 1920-1921... Said Bek isyanı Bolşevikler tarafından unutulmamıştı... Çeçenlere yönelik geniş çaplı bir operasyon başlatıldı. Stalin, Çeçenistan'a büyük bir askeri güç gönderilmesine karar verdi... köyleri talan edilmeye başlandı./.../ Bolşevikler, 1922 yılından itibaren açık bir şekilde uyguladıkları böl-yönet politikasına uygun olarak, 1921 yılında Sovyet hükümeti tarafından tanınan Çeçen Cumhuriyetini dağıtmaya karar vermişlerdir. Ardından 30 Kasım 1922'de Çeçen Özerk Bölgesi'ni oluşturmuşlardır... Çeçenlerin en yaşlı üyeleri rehine alınmıştır... yeniden askeri yöntemlere başvurulmuştur. Unshlikht... göre... 21.000 tüfek ve 3.000 tabanca Çeçenler'den alınmıştır... ayrılıkçı Çeçenler tasfiye ediliyor... devrim komiteleri oluşturuluyordu.../ Bolşevik... amaç, dağlıları küçük sayıda ulusal gruplara bölmekti... büyük bir etnik kimlik oluşturamayacak kadar küçük ve heterojen bir nüfusa sahip olmaları gerekliydi. Bu amaçlar doğrultusunda, 15 Ocak 1934'te Çeçen ve İnguş Özerk Bölgeleri tek bir özerk bölge olarak birleştirilmişti. 1936 yılının Aralık ayında Stalin... Çeçen-İnguş Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni oluşturdu... Sovyetler önce birleşik bir "Waynakh" kimliği oluşturacak... içerisine farklı unsurlar getirilerek birbirine yabancılaştırılacak ki bu durumda İnguşlar ve Çeçenler Rus kimliği içerisinde asimile olacaklar.../.../... "Ruslaştırma" ortak bir hedef olarak uygulandı./... diğer bir yöntemi... dil... politikalar... Bolşevikler, 1921 yılında Sovyet Dağ Cumhuriyeti'nin kurulmasını kabul ettikleri gibi, yeni cumhuriyetin resmi eğitim dilinin de Arapça olarak belirlenmesine müdahale etmemişlerdi... Ancak kısa bir süre sonra Arapça resmi dil olmaktan çıkarıldı. 1923 ve 1925 yılları arasında tüm Kuzey Kafkas dilleri Latin alfabesine uyarlandı... amaç... İslam dininin uygulamalarından uzak tutmaktı... iki aşamalı bir strateji geliştirildi. Daha sonra Kremlin, Kuzey Kafkas halklarına Latin alfabesinden vazgeçip Kiril alfabesine dönmelerini tavsiye etti ve ikinci stratejinin uygulanması için 1938 yılına kadar beklendi. 1939 yılında ise... tüm SSCB okullarında ikinci zorunlu dil olarak Rusça'yı okutma kararı aldı.../ Bolşevikler... dini özgürlüklerin sağlanacağı vaatinde bulunmuşlardır. Bunun üzerine Kadiriler... bağlılıklarını bildirmişlerdir. Ancak Bolşevikler... Kuzey Kafkas Emirliği'ni ortadan kaldırmışlardır. Nakşibendiler... intikam... almak istemişlerdir. Ancak Stalin, 1920 yılının sonlarında, Nakşibendi şeyhlerini idam ettirmiştir... Sovyet... din karşıtı politikalar sayesinde daha fazla zarar görmüşlerdir./ Bolşevikler... dini oluşumlara yönelik suni muhalif gruplar oluşturmaya başlamıştır... 1918 ve 1926 yılları arasında Dağıstan'da etkili olan Nakşibendi tarikatını bölmek için; Şeyh Ali'yi Necmeddin Gotsinski'ye muhalefet ederek işe başlamışlardır. Ardından 1920'lerde Çeçen Devrim Komitesi'nin Başkanlığı'nı yapan Bammat Giray tarikatını yöneten Ali Miteavi de aynı amaçlar doğrultusunda kullanılmıştır... Bolşevik... işbirliği tamamen taktikseldir. Çeçenler tarikatlar aracılığıyla birbirine kırdırıldıktan sonra, 1925 yılında, önce Miteavi infaz edilmiş daha sonra da Şeyh Ali öldürülmüştür./ 1924 yılında Dağıstan hariç Kuzey Kafkaslar'daki tüm medreseler kapatılmıştır. Dağıstan'daki medrese de 1926 yılında kapatılmıştır... 1944 yılında Çeçenler'in sürgün edilmesiyle Kadirilik ve Nakşibendilik tarikatları da oldukça kötü etkilenmiştir... 1965 yılında müritlerin çoğu idam edilmişlerdir./ Gökay'a göre; Brejnev döneminde daha tutarlı bir din politikası geliştirilmiştir... 1979'da Afganistan'ı işgal etmesiyle... Kafkas halkları arasında kurduğu uzlaşı dönemi sonlanmıştır... dini politikalar Kruşçev döneminden tamamen farklılık gösteriyordu.../ 1929... kollektifleştirilecek ilk toprağın Çeçenistan olacağı... bazı zengin köylülerin (kulaklar) kişisel eşyalarına el konulmuş... tutuklanmış ve aileleri ile Sibirya'ya gönderilmişlerdir./.../ 1930... çok sayıda çiftlik kolhozlarda birleştirildi... Dağlık bölgeleri kollektifleştirmek ise bir işe yaramadı... Goiti, Shali, Benoi, Cheberloev gibi köylerde önemli isyanlar meydana gelmiştir.../ 1938'e kadar... 490 kollektif çiftlik oluşturulmuştur.../ 1937-1951 yılları arasında 13 millet Sovyetler Birliği'nin uzak alanlarına sürgün edilmişlerdir... etnik bir temizlik politikası uygulanmıştır... 1942 yılında da Alman Orduları'nın Kafkaslara ilerlemesi üzerine sekiz milyondan fazla Sovyet vatandaşı bölgeden tahliye edilmiş ve bu insanlar Kuzey Kafkasya'ya getirilmiştir.../ Kuzey Kafkaslar'da Alman ilerleyişi 1942 yılının sonlarına doğru durdurulmuştur. 24 Aralık'ta Kızıl Ordu savunmaya çekilmiştir. Daha sonra 1943'te Çeçen sınır kasabası Alman işgalinden kurtarılmıştır. Dunlop'un aktardığına göre; Çeçenler'den Alman birliklerine yardım edenler olduğu gibi... Sovyet savaş gücüne 12 milyon ruble katkı sağlayan Çeçen ve İnguşlar da vardı. Bolşevikler'den önce Çeçenler için zorunlu askerlik uygulaması yoktu, askerlik gönüllülük esasına göre yapılıyordu. Almanların Sovyet topraklarını işgalinden sonra Sovyet hükümeti içerisinde yüksek rütbeli Çeçen askeri yetişmesine izin verilmedi... bireysel olarak... askere alındılar... zorlu bir süreç başlamıştı. Çeçenlerin çoğu Rusça konuşamıyordu ve komutanlar onları domuz eti yemeğe zorluyordu... gizli polisi NKVD'nin kayıtlarına göre, 17.413 Çeçen askeri Kızıl Ordu'ya katılmaya devam ediyordu. Bu askerler, 1944 yılında Orta Asya'ya sürgün edilinceye kadar Sovyet Ordusuna hizmet vermişlerdi./ Şubat 1944'te Tüm Çeçenler büyük bir sürgünle karşılaşmışlar... Rus yerleştirilmiş... Grozni bölgesi oluşturulmuştur... 25 Haziran 1946 tarihinde Çeçen-İnguş Sovyet Sosyalist Özerk Cumhuriyeti'nin feshedilmesi ile ilgili bir yasa yayınlanmıştır... yasa incelendiğinde, "Büyük vatanseverlik savaşı sırasında SSCB'nin halkları kahramanca ata topraklarının bağımsızlığını savunuyorken; çoğu Çeçen Alman ajanlarının kışkırtması ile Alman birliklerine katılmışlar ve Kızıl Ordu ile silahlı çatışmalara girmişlerdir." şeklinde ifadeler içermektedir... SSCB yasası... tüm Çeçen ve İnguşları hainlikle suçlamaktadır.../... 1948 yılına kadar sürgün sırasında ölenlerin sayısı 264.086 olarak belirlenmişti. Yalnız Kuzey Kafkaslar'daki ölüm oranı 144.704 olarak belirlenmişti. Bu oran Kuzey Kafkaslar'dan sürgün edilenlerin %25'ini oluşturuyordu.../ 1929-1930... Stalin'in... imha politikaları, Çeçen-İnguş... araştırma enstitülerinin yakılmasıyla başlamıştır... Kültürlerini Araştırma Direktörü, Halit Oshaev görevinden alınmış... eğitimli Çeçenlere yönelik de sert önlemlere başvurulmuştur./ Rus gizli polisi (GPU), Çeçenlerin devrim karşıtı bir merkez kurduğunu... kuruluşunun 1917-1918... liderleri Tapa Chermoev ve Vassan-Giray Jabagi tarafından kurulduğunu ifade etmişlerdir. 1932 yılında gizli polis... 3.000 kişiyi gözaltına almıştır... 1937 yılına kadar... Çeçen entellektüellere karşı başlatılan bu savaş devam ettirilmiştir./ 1937 yılında ise... genel bir operasyon düzenlenmiştir. Gizli polisin tutuklama listesinde olan Çeçenler, bölgesel parti komitesinin tüm Çeçen ve İnguş üyelerinin tutuklanmasını emretmiştir... 1937... tüm sekreterleri tutuklanmıştır... sivil memurlar tutuklanmıştır... Timur Muzaev'e göre; bu tasfiye süreciyle birlikte Çeçenlerin tüm lider ve aydınları ortadan kaldırılmıştır... 1937'de SSCB'de yaşayan Çeçenlerin sayısı 435.922 iken, 1939'da bu rakam 400.344'e kadar düşmüştür./... Stalin rejimi 1952 yılında, Kuzey Kafkas halklarına ait müze vb. kültürel mekanların da Rus olmayan unsurlardan temizlenmesi üzerine bir strateji geliştirmiş ve bu doğrultuda bazı mekanları kapatma kararı almıştır.../... Kruşçev... yumuşayan Sovyet politikası... 1957... Kuzey Kafkasyalıların topraklarına geri dönmelerine izin verilmiştir" 76-89
-"SSCB dağıldıktan sonra Rusya... ayrılıkçı hareketlerle karşı karşıya kalmıştır... Rusya'nın Çeçenistan'da izlediği strateji ise, Azerbaycan ve Gürcistan'da izlediği politikanın benzeri olmuştur. Rus yanlısı Çeçen muhalefet kullanılarak, Dudayev iktidarı tasfiye edilmeye çalışılmıştır./... muhalefet yaratılmış ve... silahlandırılmış... Rusya tarafından bağımsızlık talebiyle kandırılan İnguşları Çeçenler'den ayrılmaları için cesaretlendirmişlerdir... uzlaşılamadığında... askeri yöntemlere başvurulmuştur. Ayrılıkçı hareketlerin askeri yöntemlerle bastırılmasındaki en büyük neden, Rusya'nın potansiyel bir domino etkisinden korkmasıydı" 91
-"1993 yılına kadar.../ Petrol ürünleri, Rus firmaları aracılığıyla Karadeniz'den Sırbistan'a gönderiliyordu... kazanç 10 milyar doları buluyordu.../ Petrolden yeterli gelir elde edilememesi Dudayev'e karşı muhalif bir cephe oluşturdu. Rusya bu muhalif cepheye birlik desteği vererek Grozni'yi ele geçirmelerine yardım etti. Rus birliklerinin bölgeye gönderilmesindeki temel amaç, petrol ve doğalgaz tesislerini korumaktı. Rusya'nın gümrük noktaları inşa etmesine karşılık, Batılı firmalar petrol ihracatını Hazar Denizi üzerinden Bakü'ye, Türkiye'den Akdeniz'e... Ceyhan'a... bir rota çizme seçeneğini denemeye karar verdiler. Rusya yabancı petrol şirketlerini Hazar Denizi'nden uzaklaştırma yoluna gitti... Aliyev'in Azerbaycan iktidarına gelmesiyle, Batılı petrol firmaları Hazar Denizi'nde yapılacak yatırım anlaşmaları için bölgeye gelmişlerdi... Rusya'nın tek seçeneği... Çeçenistan'daki petrol boru hattının kullanılması gerekiyordu" 92, 93
-"Rusya... AKKA'yı ihlal ederek 1995 yılında Kuzey Kafkaslar'da 58. Ordu'nun kurulması olmuştur" 95
-"Yeltsin... 14 Aralık 1994'te Çeçenistan hareketini başlatmıştır" 96
-"... savaşın artan maliyeti, yaşanan kayıplar, Rus halkının ve dünya kamuoyunun tepkisi ve Hazar Denizi'ndeki Batılı yatırım firmalarının faaliyetleri düşünüldüğünde, Rusya'nın Çeçenlerle savaşı sonlandırması gerekiyordu... Dudayev'in ölümüyle... Maşhadov ile Rusya... Başkanlık seçimleri süresince silahlanmayacaklarına dair bir barış anlaşması imzaladılar... Çeçenlerin anlaşmaya razı olmasındaki en önemli faktör, Hazar Denizi petrollerinin Çeçen toprakları üzerinden taşınması için yapılan anlaşmaydı. Ancak Rusya... 1997 yılında Çeçenlerle imzalanan bu anlaşmaya uymamış ve petrol gelirlerinden Çeçenistan'ın payına düşen ödemeyi taahhüt edildiği gibi ödememiştir" 97
-"Putin yönetimi, Kuzey Kafkaslar'da... bölgenin gerçek formu olan sufi felsefenin hakim olduğu bir İslamiyet anlayışının yerleşmesine odaklanmıştır. Kanbolat'a göre... Putin de, Kuzey Kafkaslar'daki Rus karşıtı hareketleri bölmek için bölgede var olan Vahhabi hareketlere göz yummuştur./ Rusya, Putin'in iktidara gelişiyle... güç biriktirmeye başlamış... federal merkezin ayrılıkçı Çeçenlerle masaya oturma zorunluluğu ortadan kalkmıştır" 98
-"Kanbolat'a göre... Rusya'nın planı, Maşhadov ve Basayev arasındaki görüş ayrılıklarından yararlanmak ve bu güçlerden birinin diğerini tasfiye etmesini beklemekti. Maşhadov ve Basayev çatışması sürerken, Putin... Kadirov'a yerel yetkiler vererek, Çeçen isyanlarını Çeçenler eliyle bastırma yoluna gitmiştir... Böylelikle üç temel oluşum ortaya çıkmıştır... Kadirov güçleri... Maşhadov güçleri ve... Basayev güçleri.../ Batılı ülkelerin, Rusya'nın Avrasya'daki enerji tekelini kırabilmek için geliştirmiş olduğu Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı..." 99
-"Çeçenistan üzerinden yapılan yasadışı petrol ticareti, çatışmayı uzatan en önemli nedenlerden birini oluşturuyordu" 100
-"Rusya... kendilerini İslami terörün kurbanları olarak kabul eden İngiltere ve ABD... Böylelikle üç büyük devletin kader birliği yapması, Rusya'ya yönelik Çeçenistan'daki uygulamalar konusunda BM bazında bir yaptırım seçeneğini ortadan kalkmıştır./... Ruslar... Bush'un terör söylemini taklit ederek İslami terörle mücadele konseptini geliştirmiştir. Putin... Kadirov'un Çeçenistan'daki yönetimi dışındaki her türlü İslami faaliyeti terör olarak kabul etmiştir. 2000 yılında yaptığı İngiltere ziyaretinde Putin, Çeçenistan'daki Rus mücadelesinin kökten dinci İslama karşı bir savaş olduğunu ve İslami teröre karşı Batı ile birlikte olduğunu ifade etmiştir... Rus halkı da İslamiyeti köktendinci Vahhabilik olarak algılamaya başlamıştır. Batı ile Rusya arasında Müslümanlar konusunda gizli bir anlaşma olmuştur" 105, 106
-"Putin... bazı yetkilerini Çeçen elitlerle paylaşma yoluna gitmiştir.../... eski Çeçen ayrılıkçı komutanları ve liderleri Moskova tarafına çekmiştir... maliyet, yanı sıra bölgeye giren yabancı unsurların Çeçen halkını Rus kültüründen uzaklaştırması düşünüldüğünde... Çeçenleştirme politikası... negatif barışı, pozitif barışa çevirecek kapsamlı bir süreci de içeriyordu" 107
-"Beibulat... isyanı geniş kitlelere yaymaya girişti.../... Şeyh Mansur, Kafkasya'daki bağımsızlık savaşının başlatıcısı ve önderi olmuştu. Ardından Hamza Bek, Gazi Muhammed ve Şeyh Şamil de... bağımsızlık mücadelesini devam ettirerek... Kuzey Kafkasya İmamlığı'nı kurmuşlardır. Bu yapı zaman içerisinde tüm Kuzey Kafkasya'da kontrolü sağlamaya başlamıştır./... Hamza-Bek gibi, Şamil de önceleri Ruslarla uzlaşmaya çalışmıştır... 1839 yılında Şeyh Şamil'in hareketi zayıflayınca, Çeçen köylerine katliamlar yapılmış... Şeyh Şamil direniş hareketini dağlı paganlar arasında yayarak şeriat ve cihat fikirlerini tüm Çeçen kabilelere aktarmaya başladı. Nakşibendi tarikatı sayesinde bu bölgede pagan dağlılar dindar Müslümanlara dönüşmeye başladılar... Ruslara yönelik ılımlı düşünceleri nedeniyle Kafkaslar'dan ayrılmaya zorlanan Kunta Hacı, Şamil'in yenilgisinden sonra tekrar bölge dönmüş ve Çeçenleri Kadiriye tarikatıyla tanıştırmıştır... Ruslar için Kadirilik, Nakşibendilik kadar tehlikeli görülmüyordu... 1877-1878 yılları arasında sürgünden dönen Çeçen ve İnguşlar... yeniden tarikatlar etrafında toplandılar... Ancak... 1917... kadar... gaza... taktiklerinden vazgeçme kararı aldılar./... "auls" adı verilen dağ köyleri..." 108-110
-"1918'de Rusya'dan bağımsız ve teokratik bir yapıya sahip Kuzey Kafkasya Emirliği'ni kurmak için... ilan etmişlerdir... Bolşevikler tarafından hızlıca bastırılmıştır... 1922 yılında... Çeçenlere topraksal bir özerklik verilmiştir. 1936 yılında ise... Çeçen-İnguşetya Özerk Cumhuriyeti'ne dönüştürülmüştür.../... Nakşibendiler... 1917... Şubat Devrimi'ni desteklemişlerdir... Kadiriler de... 1917... Bolşeviklere bağlılıklarını bildirmişlerdir. Kafkas Emirliği ortadan kaldırılınca, Bolşevikler'in çok sayıda Müslümanı yanlarına çelmek için Kuzey Kafkas halklarına dini özgürlük vaatinde bulunduğu anlaşılmış ve Nakşibendiler de Bolşevikler'den intikam almak istemiştir... iç savaş sırasında Beyaz Ordu'nun yanında yer almışlardır... Nakşibendi şeyhleri katledilmiştir... kaçan Nakşibendiler Kadirilerin arkasına karışmış ve bunlar farkedilememiştir... NKVD'de albaylığa kadar yükselen Nakşibendi üstazadesinin oğlu olan Çeçen Bagauddin Arsanov, Nakşibendileri Sovyetler'e karşı gizlice korumaya çalışmıştır. Yine gizli bir Nakşibendi'nin 1950'lerde Çeçen-İnguş Cumhuriyeti'nin Başbakanlığı'na getirilmesi, Çeçen-İnguş Komünist Partisi'nin son sekreteri Doku Zavgayev'in de Nakşibendi üyesi olduğunun iddia edilmesi gibi örnekler verilebilir./... Ormrod... göre... 1930'lar... ulusal kültürlerini geliştirmek konusunda gerçek bir bilince sahip değillerdi... Petrol endüstrisi... Çeçenistan'da küçük bir burjuva kesim oluşmaya başlamıştı... SSCB'nin çözülmesiyle Çeçenlerin ulusal kimlik inşası... itici bir güç oluşturdu./ 1931-1933... kollektifleştirme hareketine karşı önce Benoi'de daha sonra... diğer köylerde Çeçenler tarafından ayaklanmalar başlatıldı... bir "Barış Komisyonu" oluşturuldu... gelecekte Çeçen halkının iç meselelerine kendilerinin karar vereceğini ilan etti. Böylece isyan bastırıldı.../ Gorbaçov Dönemi... Çeçenistan'daki tarikatlar... İslami demokratik bir devlet kurmaya giriştiler... ayrılıklar yaşandı... 1989'da müftüler yolsuzluk ve KGB geçmişleri nedeniyle istifaya zorlandılar... müftülük yediye bölündü... tarikatlar arasında liderlik için çatışmalar başladı" 112-115
-"Çeçenistan'da ilk petrol kuyularının 1826 yılında açıldığı bilinmektedir... Çeçenistan'da 1 ton ham petrol yaklaşık 1 dolara karşılık gelirken, Litvanya'da 150 dolara ulaşıyordu. 1922 yılına kadar Bağımsız Devletler Topluluğu arasında henüz gümrük birliği kurulmamıştı... gümrüksüz petrol ihracatı son derece karlı bir iş olarak görülüyordu" 116
-"Campana'ya göre; Çeçenler... Çeçenistan topraklarını ve Çeçen kimliğini savunmak için şiddete başvurulması, inanç sistemlerinin bir parçası olarak gösterilmiş... Çeçenlerin zihnindeki özgürlük kavramı, sözlükteki genel özgürlük tanımından uzak bir anlayışı temsil ediyordu. Çeçenlere göre özgürlük; barış ve refah içinde yaşamak anlamına geliyordu. Yanı sıra Çeçenlerin sıkça kullandığı iki mitolojik karakter vardı. Bunlardan biri Abrek'tir. Abrek kanlı çatışmalardan kaçmış ve dağlara saklanmış bir adamdır... daha sonra Çarlık ve Sovyetlere karşı direnen kişi anlamında da kullanılmıştır... İkinci mit ise kurt simgesidir... Avtorkhanov'un dedesi... "aslanın güçlü bir hayvan olmasına rağmen zayıflarla dövüştüğünü; kurdun ise yalnızca güçlü hayvanlarla dövüştüğünü söylemiştir. Eğer kurt bir savaşta öldürülürse bunu metanet ve sessizlikle karşılayacağını ancak aslanların bağıra çağıra ağlayacağını ifade etmiştir. Bu nedenle biz de Nokhchii'ler olarak savaşımızı hep güçlülere karşı verdik, öldüğümüzde de sessizce öldük." şeklinde ifade etmiştir./... bir Çeçenin hafızası incelendiğinde, travmalarla dolu olduğu görülecektir... 1956 yılından sonra geri döndükleri kendi topraklarında ikinci sınıf vatandaş muamelesi görmeleri... Vamık Volkan'ın da dediği gibi, sürgün deneyimi Çeçenler'in "seçilmiş travma"sı olmuştur./.../ SSCB döneminde... din eğitimi almak için giden insanlar, gittikleri ülkelerde dini eğitimin yanı sıra askeri eğitimler de almışlardır... radikal İslami gruplar eşliğinde geri dönmüşler ve Birinci Çeçen Savaşı'nda Çeçen direnişine katılmışlardır" 117-120
-"Çeçenistan Başbakanı Ahmet Zakayev'e göre; Dudayev güçlü bir devlet yapısı oluşturamamıştı... Dudayev; 1993 yılında... Çeçen parlamentosunu feshetmiş, ardından Anayasa mahkemesini ortadan kaldırmış ve Grozni belediye başkanını görevden almıştır... muhalefet cephesine katılmışlardır.../... Birinci Çeçen Savaşı sırasında Çeçenistan'da 30.000 kişilik bir ordu vardı.../... Dudayev, milli bir ordu kurmuş... kısa bir süre zarfında milis güçlerden yaklaşık 600.000 kişinin toplanabileceğine dair bilgiler bulunmaktadır... Troşev'e göre... Çeçenistan büyük oranda düzenli bir ordu ve askeri güç elde etmişti... Rus Ordusu Grozni'ye girdiğinde bölgede 9000 kişi gördüğünü ifade etmiştir. Bunlardan 350 kadarı da yabancı paralı askerlerden oluşuyordu... Basayev, SSCB ordusunda görev yapmış... Maşadov, SSCB Kara Kuvvetleri Albaylığı yapmıştır... her bir komutanlık aslında kabilelere göre oluşturulmuştu. Charles Brandy'e göre, her bölge komutanı kendi kabilesinin kurallarına göre hareket ediyordu.../ 1994 yılında... Çeçenistan devlet yapısı zaten çökmüştü. Dudayev'in iç siyasetteki stratejik hataları... çatışmalar yaşandı.../ Dudayev... Rusya ile... müzakere etmekten kaçınmış ve mücadele yöntemi olarak şiddeti benimsemiştir... otoriterleşen yönetimi... şiddetin şiddeti doğurduğu kısır bir döngü.../... Çeçenistan'da bilinen en büyük mafya Lozanskaya'ydı... Ruslarla işbirliği yapan Nikolay Suleymanov gibi isimler, Dudayev'e karşı muhalefet edilmesinde önemli rol oynamış.../... Dudayev Çeçen mafyasının desteğini almakta başarısız olmuştur... Andrew Meier'e göre; Rusya'nın Çeçenistan'ı işgal etmesinin nedeni, Çeçen mafyalarının Rusya'da artan gücü ve kurduğu tehlikeli bağlantılardan kaynaklanıyordu... Maşhadov... Çeçen mafyasından uzak durmaya çalışmıştır./... 1990'ların başındaki Çeçen ayrılıkçı hareketinin ideolojisi etnik milliyetçiliktir... Dudayev... ilk iki yılında İslam Devleti'nin kurulması üzerine konuşmaktan kaçınmıştır... Ruslara karşı savaşmak için benimsediği "gazavat" fikri, Çeçen gençleri cezbetmeye başlamıştır./ Thomas De Waal'a göre; Çeçen ayrılıkçı hareketinin oluşumunda İslamiyet'in çok az bir rolü vardı... Zamanla hem siyasal hem de radikal İslam... stratejisinin bir parçası olmuştur... ayrılıkçı savaşçılar Afganistan'daki Vahhabi hayırseverlerden ve Arap savaşçılardan destek almaya başlamışlardır. Yabancı savaşçıların Çeçenistan'a gelmesiyle, ayrılıkçılar arasında İslami bir giyim tarzı popüler olmaya başlamış.../ Çeçen savaş ağalarının radikalleşmesiyle, Çeçen ayrılıkçı hareketinin içerisine uluslararası İslamcıların nüfuz etmesi arasında da yakın bir ilişki ortaya çıkmıştır... Hattab'ın... Basayev'in görüşlerinin değişmesinde etkili olduğu bilinmektedir... Birinci Çeçen Savaşı sırasında... 300 Afgan-Arap savaşçının savaştığı ifade edilmektedir... Hattab'ın çeşitli kaynaklardan fonlandığı bilinmekle birlikte; Biirinci Çeçen Savaşı'nda önemli bir rol oynayan Müslüman Kardeşler'in çatısı altında bir araya gelen Riyad merkezli El-Haremeyn Vakfı da, Hattab aracılığıyla Çeçen ayrılıkçıları desteklediğini ifade etmiştir./... Çeçen halkının Vahhabilerin radikal fikirlerinden uzak kalmayı... Çeçenlerin yaşam tarzına uygun olmamasıdır... Vahhabiliğin radikal fikirlerinden etkilenen Çeçenler de vardı. Bu durumun ortaya çıkmasındaki en önemli neden; Vahhabi birliklere katılanlara para verilmesiydi... ayrılıkçıların Vahhabilerin zengin para kaynaklarına... erişmeleri sayesinde Vahhabiliğe karşı bir çekim oluşmuştur... Vahhabiler... sufi tarikatları tekfir ilan etmişlerdir. Türbe ziyaretlerini ve Kur'an okumayı bid'at olarak kabul etmişlerdir. Vahhabilik Çeçenistan'a savaşla birlikte bölgeye dışarıdan gelen mücahitler aracılığıyla yayılmıştır. Çeçen asıllı Ürdünlü Şeyh Ali F. Şişhani 1993 yılında Kafkasya'da Selefi cemaatini kurmuştur... Hattab, 1995... Birlikteki 80 kadar Arap 1994-1996... Ruslara karşı Çeçenlerin yanında savaşmıştır.../... yabancı savaşçılar... Urus Martan bölgesinde konuşlanmışlardır... şeriat mahkemeleri kurulmuştur... Yandarbiyev de... destek vermiştir... Basayev ve Udugov gibi savaş ağalarının asıl hedefi... Kuzey Kafkasya devleti kurmak olduğundan... daha serbest bir strateji benimsemişlerdir. 1997 yılında... Maşhadov'un iktidara gelmesiyle Çeçenistan'ın Moskova'yla geliştirilecek ilişkilerle geleceğini inşa edeceğini vurgulaması radikal savaşçılar ile Maşhadov'un fikirlerinin ayrışmasına neden olmuştur... radikaller... yabancı... fonları kullanmaya başlamışlardır. Bazı istihbarat kaynaklarına göre; 2000 kadar Çeçen savaşçı'nın, Ağustos 1996'da üç ay süreyle Pakistan'daki Taliban kamplarınaa askeri ve İslami eğitimi için gönderildiği tespit edilmiştir... Hattab ve yabancı savaşçılar 1997'de Rus birliklerine saldırılar düzenlenmesinde önemli rol oynamışlardır. Yine 1998'de Çeçen ve Dağıstan Halkları Kongresi'nin şeriat yönetimi altında Çeçenistan ve Dağıstan'ın birleştirilmesine yönelik toplantı düzenleyebilmesi de Hattab sayesinde gerçekleşmiştir. Öyle ki, bu kongre İslam Barış Koruma Alayı ve Müslüman ülkelerden gelen dış yardımlar neticesinde finanse edilmişti. 1999 yılında Basayev ve Hattab'ın Dağıstan'a girişi ikinci bir savaş çıkmasını tetiklemiştir. İşgal gerçekleştikten sonra Pakistan'dan Şeyh Abdullah ve Suudi Abdul Ömer bir fetva yayınlamıştır. Bu fetvada; birinci aşamanın Dağıstan işgaliyle tamamlandığı, ikinci aşamanın ise; Kuzey Kafkasları birleştirmek olduğu belirtilmiştir. Bu işgali gerçekleştirmek için Çeçenler'in İslami örgütlerden 25 milyon dolarlık finansal destek aldıkları söylenmektedir... 1998 yılında Maşhadov... yabancı savaşçıları ülkeden göndermek istemiştir anack Barayev gibi radikal Çeçenler sayesinde bu girişim engellenmiştir. Radikal Çeçen muhalefeti, ılımlı Çeçen muhalefeti karşısında güçlenmek için yabancı cihatçıların finansal ve ideolojik desteklerini kullanmaya devam etmiştir. 1999 yılında ikinci savaşın patlak vermesiyle... yeni yabancı savaşçılar silahaltına alınmıştır. Yurtdışından gelen fonlar... ikinci savaşın çıkışını daha da kolaylaştırmıştır. İslami vakıfların savaş için önemli miktarda fonlar gönderdiği de bilinmekteydi. Örneğin; Çeçen gerillaları desteklemek için 1997 yılında El-Herameyn Azerbaycan'da bir ofis açmıştı. Bu dernek sayesinde 1999 yılında Çeçenlerin bir milyon dolarlık bir yardım aldıkları bilinmektedir. Yine Rus istihbaratı'nın ulaştığı bilgilere göre; 2000'li yıllarda Körfez ülkelerinden Çeçen ayrılıkçılara 6 milyon dolarlık bir yardım geldiği de bilinmektedir./ 1996-1999... İktidar yerelde paylaşılmaya başlayınca elitler arasında anlaşmazlıklar ortaya çıkmıştır... Çeçen milliyetçi elitleri iktidarda... Çeçen halkına vaat ettiği düzeni sağlayamayınca sosyal güvenlik sisteminin olmayışı, işsizlik gibi faktörler yasadışı yollardan gelir elde etmeyi cazibeli hale getirmiştir... Hattab'la... ittifak Basayev'e büyük paralar, uluslararası iletişim ağı, silahaltına alma ve yetiştirme hizmeti sağlamıştır... Raduyev de... fonlanmış, yine Arbi'nin de bu İslami... finansal destek almıştır. Ancak Arbi... radikal İslamcıların müttefiği olarak değerlendirilmektedir... Movşar ve yanındakiler, Hattab... aracılığıyla fonlanmaktadır... bilgilere göre; Movşar, 2001 yılında Hattab'dan 600.000 dolar para almıştır. Udugov, Çeçenler'in Moskova'ya karşı Afgan ve Orta Asya'lı mücahitleri kullanabileceğini belirtmiştir... Vahhabi ideolojinin savunucularından olan İslam Halimov ve Udugov'un Suudi Arabistan tarafından seçildiğine dair bilgiler de vardır. Birinci Çeçen Savaşı sırasında Suudi fonlarından gelen paralar Udugov'a aktarılmıştır. Hatta 1997... Udugov'un seçim kampanyası için de Suudi kaynaklarından para alınmıştır. Udugov'un 1999 yılında Çeçenistan'dan kaçtıktan sonra önce Suudi Arabistan'a gittiği sonra da Mısır'a hareket ettiği ve Arap ülkelerinin çoğundan para aldığı bilinmektedir./... Yandarbiyev Müslüman devletlerden para almıştır... paranın düşünceleri satın alabildiği görülmektedir./.../... Savaş ağaları Çeçen Savaşından önce bir yaşam tarzı ve iş olarak zaten savaşıyorlardı... savaş öncesi işsiz güçsüz insanlarken... radikal İslamı benimseyen savaş ağaları ve politikacılar, radikal İslamı çıkarlarını sürdürmek için bir araç olarak görmüşlerdir" 117-133
-"Yandarbiyev ve Udugov... savaşlarını küresel İslam savaşının bir parçası olarak yorumlamaya başlamışlardı. Basayev ise; Kuzey Kafkasları özgürleştirmek için radikal İslamı benimsemişti. Sufilik, Vahhabiler tarafından din dışı olarak kabul edilmesine rağmen, Basayev kendisini bazen de sufi olarak tanımlıyordu" 135
-"Çeçen Vahhabiler, başlangıçta Dudayev'e dini görüşlerinden dolayı muhalefet etmeye başlamışlardır. Ancak daha sonra Vahhabilik... Ruslara karşı... birleştirici bir unsur olmuştur. Nakşibendiler ise, silahlı mücadeleye karşı olduklarından tarafsız kalmayı tercih etmişlerdir... Maşhadov... 1997 yılında... Vahhabiliği yasaklamıştır. Ancak 1998 yılında Dağıstan Vahhabileri'nin Çeçenistan'a gelmesiyle Vahhabilik bölgede yeniden güç kazanmıştır. Hattab ve Şamil Basayev ittifakı sayesinde Çeçen Vahhabiler siyasi olarak da güçlenmişlerdir... 1999'da Dağıstan ve Çeçen Vahhabileri'nin ve Çeçen milliyetçileri'nin Dağıstan'ın bazı bölgelerini işgal etmesiyle İkinci Çeçen Savaşı ortaya çıkmıştır. İşgal üzerine Ruslar bölgeye asker gönderince, Maşhadov da 1997'de imzalanan Hasavyurt Antlaşması'nın ihlal edildiğini öne sürerek Vahhabiler'in yanında savaşa katılma kararı almıştır. Bu durum üzerine... Maşhadov'u destekleyeceklerini bildiren Çeçen Sufiler desteklerini çekmişlerdir. Mayıs 2000'de Moskova Ahmet Kadirov'u desteklemeye başlayınca, Kadiriler ve Nakşibendiler de Kadirov'un etrafında toplanmaya başlamışlardır" 136
-"Çeçenler'in Ruslarla barış anlaşması imzalamalarındaki en önemli etken, Dudayev'in petrol gelirleri konusunda söz verdiği refah yönetimini sağlayamamasıdır... Moskova'dan bağımsız bir enerji politikası geliştiremeyeceklerini anlamış oldular. Dudayev'in öldürülmesinden sonra yönetime gelen Aslan Maşhadov... Rusya'nın barış çağrısına yanıt verildi... Maşhadov, Hazar petrolünün taşınması karşılığında iki Rus birliğinin Çeçen topraklarından çıkarılmasını istemiştir. Rusya bu teklifi kabul edince, 1997 yılında Hazar petrolünün Karadeniz'e ulaştırılması için Azerbaycan, Rusya ve Çeçenistan arasında bir anlaşma imzalanmıştır. Anlaşmaya göre; Çeçenistan'a pompalanan petrol başına 4.57 dolar verilmesi kararlaştırılmıştır... barış anlaşması imzalanmasında itici bir güç oluşturdu./... 1997 yılında yapılan Hasavyurt Barış Anlaşması... İkinci Çeçen Savaşına kadar Çeçenistan Cumhuriyeti yarı bağımsız bir statüye sahip olmuş... İkinci Çeçen Savaşı yaklaşırken Çeçen Ordusu'nun mevcut 20.000 askere sahip olduğu milis güçlerle bu sayının 30.000'e kadar ulaşacağı tahmin ediliyordu... Gelayev kendi ordusunu Dudayev'in ordusu olarak tanıtmış ve Maşhadov iktidarına karşı gelmeye başlamıştır... Arbi Barayev gibi... gençler ise zamanla adam kaçırma, uyuşturucu ticareti, soygun gibi suçlara karışmışlar... Zamanla Maşhadov hükümeti halkın desteğini kaybetmiş ve meşruluğunu yitirmeye başlamıştır. Eski bölge komutanlarının merkezi otoriteden bağımsız kendi milis güçleriyle Çeçenistan'a hükmetmeye başlamalarıyla Maşhadov durumu kontrol edemez hale gelmiştir... Arsanov.... Basayev ve Yandarbiyev 1999 yılında Maşhadov yönetimine karşı Şamil Basayev'in yönetiminde Şura Meclisi'ni kurmuşlardır... Maşhadov... Basayev ile anlaşma yoluna gitmiş... Basayev yanlıları içerisinde... Hattab gibi yabancı savaşçıların da bulunduğu altı cepheye bölünmüşlerdir. Bu cephe komutanlarının bir kısmı adam kaçırma, terör saldırıları gibi eylemler gerçekleştirmişlerdir. Maşhadov yanlısı birlikler... sayıları 500'ü geçmeyen askeri personele sahiplerdir./ Maşhadov, 1997 yılında oy çoğunluğuyla seçilmiş olmasına rağmen... halktan yeterli destek göremiyordu... ılımlı bir liderdi. Savaş sonrası Çeçenistan'ı Moskova'yla birlikte yapılandırmayı düşünüyor ve seküler bir devlet kurulmasını istiyordu. Maşhadov'un bu ılımlı duruşu radikal Çeçenler'in bölgeye dışarıdan destek getirmesinde oldukça etkili oldu. Onlara göre, Maşhadov'un ideali Çeçenistan'ın Rusya'nın kukla devleti olmasıydı. Daha önce Çeçen ayrılıkçılarla masaya oturmaya yanaşmayan Moskova, Maşhadov'u... desteklemeye başladı... somut örneği de, 1997 yılında Çeçenistan ile Hasavyurt Barış Anlaşması imzalanmasıydı. Moskova... Maşhadov rejimini ekonomik ve siyasi olarak desteklemeye başlamıştı. Ancak bir süre sonra... strateji değişikliğine gitmiş ve Çeçenistan'ın belirli bölgelerine verdiği fonlarda kesinti yapmaya başlamıştı... Maşhadov yeni ittifaklar aramak durumunda kalmıştır./... petrol anlaşmasının ikinci yılında Maşhadov'un uyarılarına rağmen, Çeçen tarafına ödeme yapılmayınca petrol boru hatlarını koruyan Çeçen birlikler, petrol hırsızlığı yapmaya başladılar... Basayev gibi Çeçen cephe komutanları petrol kuyularını kontrol etmeye başlamışlar... alıcılar İnguşetya ve Dağıstan'da bulunan resmi işletmelerdi... Maşhadov... petrol mafyasını ortadan kaldırmakta başarılı olamamıştır./... savaş ağaları ortaya çıkmış... Çeçenistan'ı bağımsızlaştırmak fikri zamanla amacından sapmıştır... Zakayev; Çeçenistan'ın kuzey bölümünün Ruslara bırakılmasını, güney tarafının ise Ruslan Gelayev yönetiminde Çeçenler tarafından yönetilmesini önermiştir... Maşhadov'un Cumhurbaşkanlığı... sembolik bir makama dönüşmüştür... Basayev'in birlikleri... cephe komutanlarının öldürülmesiyle dağılmıştır.../... Ayrılıkçıların çoğu, Rus istihbarat servisinde de görev almışlardı... ikinci savaşta savaşan gruplar... farklı bir kesimi oluşturuyordu... Rus kültüründen oldukça uzak büyümüştü ve "Rus" olan her şeyden nefret ediyorlardı... İlk savaşın motivasyonu, Çeçen milliyetçiliği üzerinden yürütülürken, ikinci savaşta radikal İslamcı bir motivasyonla Kafkasları kontrol altına alma fikrine dönüşmüştür./... Basayev... Kuzey Kafkasya'yı Rusya Federasyonu'ndan ayırmayı amaçlamıştır. Bu amaçlar doğrultusunda, 1999... Güney Dağıstan'ı işgal etmişler.../... 2003 yılı itibariyle bölgede Çeçenistan'ın bağımsızlığını savunan üç birlik bulunmaktaydı... Batı'da... Doku Umarov... Beslan okul baskınını yöneten isimlerden biri olduğu söyleniyordu... Kriminal birlik komutanlarının yanı sıra, Basayev destekçileri de yabancı paralı askerlerden birlik komutanlarını seçmişlerdi. Çeçen ayrılıkçı birliklerinin başına Arap komutanlar atanmıştı... yabancı savaşçılar sırasıyla Suudi Arabistan'dan El Kaide... bağlantılı... Hattab, Pakistan'dan terör örgüütü El-Bedr ile bağlantılı Abdullah Cafer ve Suudi Arabistan'dan El-Harameyn terör örgütüne bağlı Ebu Darr'dır. Bu yabancı askerler hem Rus Ordusuna hem de sivil insanlara yönelik çeşitli terör eylemleri düzenlemişlerdir... Ebu el-Valid, hem İbn-i Hattab'ın yardımcılığını yapmakta hem de Müslüman Kardeşler ile Çeçenler arasında iletişim sağlamaktadır... çoğu... öldürülmüştür... bir dönem... yabancı savaşçılar önemli bir güç oluşturmuşlardır./... 1990'lı yıllarda Dağıstan'daki çoğu köy... Vahhabi topluluklar olarak kendilerini tanımlamışlardır... Kadirov; Vahhabi fikirlere karşıydı... 400 kadar köyden silahlı cemaat birlikleri oluşturulmuştu. Cemaat birliği içerisinden bir üye... aylık kazançlarının ortalama 100-300 dolar arasında değiştiğini ifade etmiştir./ Cemaatlerin oluşturduğu silahlı gruplar... Kafkaslar'ın diğer özerk cumhuriyetleri içerisinde de mevcuttu... Çeçen Ordusunun tek elden yürütülmesi zorlaşmıştır... cemaat silahlı grupları ortaya çıkmıştır.../... El-Kaide... çatışmanın bir parçası olduğunu bildirmiş... Pakistan'daki radikal gruplar da Çeçenistan'daki çatışmayı sürekli dile getirmeye ve yardım çağrısında bulunmaya başlamışlardır. Her ne kadar Usame Bin Ladin, Çeçenistan'daki çatışmayı yönetiyor görüntüsü vermeye çalışsa da, Çeçenistan'daki yabancı savaşçı sayısı çok fazla değildi, sayılarının 200 civarında olduğu söyleniyordu... Pankisi Vadisi... toplanma yeri... Hattab'ın 2002 yılında öldürülmesinden sonra, yabancı savaşçıların Çeçenistan'a verdiği maddi ve manevi desteğin ortadan kalkacağı düşünülmüştür. Ancak Hattab'dan sonra yerine geçen Abu Al Walid de tıpkı Hattab gibi Basayev'e destek vermeyi sürdürmüştür. Maşhadov... Ruslara karşı savaşmak için radikal Çeçenlerle ittifak kurmuştur... radikal düşünceler sufi tabanlı Çeçen halkından yeterli desteği göremiyordu... Basayev cephesi ve Maşhadov ise... maddi anlamda desteğe ihtiyaç duyduklarından yabancı savaşçılardan yararlanmışlardır.../ Moskova'nın Çeçenleştirme politikasının ortaklarından biri olan Kadirov... Moskova merkezli yaratılan Çeçenistan'dan oldukça memnundur. Bu nedenle de bağımsız bir devlet ihtiyacına gerek kalmamıştı. Paul Goble'nin aktardığına göre; Çeçenistan Cumhurbaşkanı Kadirov, "Size neden egemenliğe ihtiyaç duymadığımızı anlatayım. Toprağımız küçük, ekilecek biçilecek alan yok, doğum oranları çok yüksek. Petrol yakında bitecek. Peki, ben o zaman bağımsız devletimle ne yapacağım, nereye gideceğim." şeklinde... ifade etmektedir./ 1917 yılında... "kurt" sembolü, Çeçenlerin ulusal sembolü olmuştur.../... 2003 ve 2004... Kurt simgesi reddedilmiş... kule, petrol kulesi ve yükselen güneş simgeleri Çeçen armalarında kullanılmaya başlamıştır" 137-147
-"Maşhadov... 2004 sonrası... Çeçen ayrılıkçı hareketinin tüm Kuzey Kafkaslara yayılmasını desteklemiştir... Çeçen halkı, Moskova destekli yönetimin halkın sosyal problemlerine çözüm bulmakta yetersiz kaldığını... yerel elitlere karşı cihatçılar, gerçek bir çözüm üretecek güçler olarak kabul edilmeye başlamışlardır.../... 1994-1999 yılları arasında Çeçen ulus devletini yaratma girişimi başarısız olunca... Direniş hareketinin radikalleşmesi zamanla İslami ve selefi fikirlere zemin hazırlamıştır... Moskova destekli Çeçen Devleti'nin kurulmasıyla Maşhadov'un Devlet Başkanı olduğu Çeçen-İçkerya Cumhuriyeti "fiilen" tanınmış bir oluşuma dönüşmüş ve 2000'li yılların ortalarından itibaren de Çeçen ayrılıkçı hareketini selefiler yönetmeye başlamıştır... Umarov, 2006 yılında Çeçen-İçkerya Devlet Başkanlığı görevinden ayrıldığını, Kuzey Kafkasya topraklarındaki mücahitlerin emiri ve cihat lideri olduğunu bildirdi... Kafkas Emirliği'ni kurduğunu duyurdu.../... direniş hareketi tüm Kuzey Kafkasya topraklarına yayılmıştır... Movladi Udugov ve Ahmet Zakayev arasında Selefilik üzerine fikir çatışmaları yaşanmıştır. Zakayev... İslami değerlerle Çeçen halkının çıkarları arasında ortak hiçbir değer bulunmadığını ifade etmiştir.../... Kadirov... Rusya'nın Ortadoğu politikalarına katkı yapabileceğini de kanıtlamıştır.../... Çeçenistan'da İsrailli girişimcilerin desteği ile süt tesisleri açılmıştır.../ Avrupa ve Ortadoğu'da milyonlarca Çeçen kökenli Rus vatandaşları.../... Kadirov... gönüllü Çeçen savaşçıları Esad rejimi'nin yanında savaşmaları... için Suriye'ye göndermiştir" 148-153
-"Kadirov'un adeta bir Çeçen Çarı gibi hareket etmesi... Politkovskaya'nın "Kremlin her şeyi ateşe verecek bebek bir ejderha besliyor." şeklindeki sözleri... Kadirov'un terörle mücadele yöntemleri gerek Rusya'daki gerek Batı'daki insan hakları gözlemcileri tarafından ciddi eleştiriler almaya başlamıştır.../... Çeçen toplumu içerisinde korku iklimi hakimdir... Rus milliyetçileri ve Kozaklar ise... Putin-Kadirov ittifakına tepki göstermektedirler./ Kremlin'de Vladimir Putin'e savaşçılar, kapitalistler ve dindarlar olarak adlandırılacak üç farklı grup danışmanlık yapmaktadır.../... Çeçenistan'ın bir türlü belirlenemeyen statüsü... Çeçen polis gücünün yasal bir zemine oturmamış olması.../... Çeçenistan bütçesinin büyük bir bölümü federal kaynaklardan sağlanmakta... Rusya... yabancı düşmanlığı daha tehlikeli bir hale getirilmiştir.../ Putin... yerel elitlere ve aşiretlere yetki verilmesi olmuştur. Ancak bu durum Balta'ya göre; istikrarsızlık yaratabilecek sorunlar arasında yer almaktadır.../... parametrelerden biri de, göç olgusudur... Rusya'dan ayrılmak isteyen çok sayıda Çeçen olduğu görülmektedir.../... Suriye'de 9.000 Rus vatandaşının Işid'in yanında savaştığı.../... Rusya'nın 2014 yılından itibaren Kuzey Kafkaslar'daki radikal grupların Suriye'ye geçmelerine izin verdiği iddia edilmektedir./... Uluslararası toplum, Çeçen-Rus çatışmasını sonlandırmak için yetersiz kalmıştır" 156-167
-"Çeçen-Rus Savaşları'nın travmaları henüz iyileşmemiştir. Çeçenistan'da gerçek bir siyasi süreç yürütülmemekte... tüm kilit federal kurumlar rejim konusunda memnuniyetsizliklerini dile getirmektedir... Kremlin'de bir iktidar değişimi meydana gelirse... Kadirov iktidarına meydan okumak için önlerine çıkacak herhangi bir fırsatı muhakkak kullanacaklardır./... Çeçenistan'da barış esasen Rus hükümetine bağlıdır... zaman gösterecektir" 169, 170
*
23.10.2018